Bliksem op Jupiter gedraagt zich anders dan op aarde

Ruimtevaartuig Juno lost een 39 jaar oud mysterie op.

Juno arriveerde in 2016 bij Jupiter en heeft tijdens acht scheervluchten 377 bliksemschichten gespot. In een nieuw paper in het wetenschappelijke vakblad Nature schrijven onderzoekers dat de flitsen op Jupiter voornamelijk bij de polen zichtbaar zijn. Het dondert niet boven de evenaar.

Dat is vreemd, want op aarde is de situatie omgedraaid. Hier ontstaat onweer vaker in een zone rond de evenaar. In 2015 bracht NASA een wereldkaart uit met daarop het aantal bliksemontladingen per vierkante kilometer per jaar. In het oosten van de Democratische Republiek Congo in Centraal-Afrika gaat het vaak te keer. Het onweert vaker boven het vasteland dan boven water, omdat het vasteland meer zonlicht absorbeert en sneller opwarmt dan water. De atmosfeer boven het opgewarmde grondgebied wordt instabiel, waardoor er stormcellen ontwikkelen.

Hoe komt dit? Het heeft alles te maken met warmte. Onze planeet wordt voornamelijk opgewarmd door de zon. Het is logisch dat het rond de evenaar warmer is dan nabij de polen, waardoor het daar vaker dondert. Jupiter is vijf keer verder verwijderd van de zon dan de aarde en daardoor ontvangt de reuzenplaneet 25 keer minder zonlicht dan de aarde. Zonlicht warmt de atmosfeer boven de Joviaanse evenaar op, waardoor het opstijgen van warme lucht wordt afgeremd. Boven de polen wordt de atmosfeer niet opgewarmd en is de atmosfeer niet stabiel. Aangezien Jupiter zelf warmte produceert, stijgen warme gassen op en ontstaat er de perfecte situatie voor bliksem.

In een tweede paper presenteren onderzoekers de grootste database van bliksemflitsen bij Jupiter. Juno’s Waves-instrument heeft meer dan 1.600 signalen opgevangen van bliksemflitsen. Dat zijn er bijna tien keer meer dan Voyager 1. Tijdens piekmomenten registreerde Juno vier flitsen per seconde. Dat is vergelijkbaar met heftig onweer op aarde.

“Deze ontdekkingen kunnen we alleen doen dankzij Juno”, vertelt onderzoeker Scott Bolton van het Southwest Research Instituut in San Antonio. “Geen ruimtevaartuig is ooit dichter bij Jupiter geweest, dus we vangen unieke signalen op.” Op 16 juli vindt Juno’s dertiende scheervlucht langs Jupiter plaats en worden er opnieuw metingen verricht.

Bronmateriaal

"Juno Solves 39-Year Old Mystery of Jupiter Lightning" - NASA

Afbeelding bovenaan dit artikel: NASA, artistieke impressie van bliksem op Jupiter

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd