Bizar: wetenschappers zien mossel half uit het water klimmen en vervolgens urenlang water spuiten (en ja, daar zijn beelden van!)

Mogelijk proberen ze zo hun nakomelingen de beste overlevingskans te geven. En dat is toch best slim bedacht van een hersenloos weekdier.

Onderzoekers hebben ongelofelijke beelden gemaakt van de met uitsterven bedreigde Bataafse stroommossel. Op de video is te zien hoe een vrouwelijke mossel vanaf de waterkant een waterstraal uitspuwt, die wel een meter ver reikt. Het is een wat opmerkelijk gezicht. Dit gedrag is bij nog geen enkele andere mosselsoort waargenomen.

Trektocht naar de waterkant
De opnamen zijn gemaakt aan de oever van de Poolse rivier de Biała Tarnowska. In het voorjaar werden hier verschillende vrouwelijke mosselen gezien die naar de waterkant trokken en zich in de rivierbedding nestelden, waarbij hun achterste uiteinden net boven de waterlijn uitstaken. Daarna begonnen ze ineens als een waterpistool water te spuiten. Dit hoogst ongebruikelijke gedrag werd waargenomen in cycli van tussen de drie en zes uur.

Onderzoekers staan perplex. “Wie had gedacht dat een mossel, die niet eens een kop of hersenen heeft, in de lente naar de rivieroever weet te bewegen om waterstralen uit te spuwen?” Roept onderzoeker David Aldridge uit. “Het is geweldig!”

Larven
De prangende vraag is natuurlijk waarom de mossel water spuit. De onderzoekers vermoeden dat het te maken heeft met de overlevingskans van haar larven. Het is namelijk bekend dat de Bataafse stroommossel vissen gebruikt voor de verspreiding van larven. De larven hechten zich vervolgens aan de kieuwen. Hier blijven ze enkele weken plakken, terwijl ze ondertussen het bloed van de vissen drinken. Als ze genoeg zijn gegroeid laten de larven los en zinken naar de bodem. Vervolgens ontwikkelen ze zich verder tot een volwassen mossel.

Geschikte vissen
De onderzoekers denken dat de waterstralen de kans vergroten dat de larven zich aan de juiste gastheren vastklampen, zo schrijven ze in het vakblad Ecology. Niet alle vissen zijn namelijk geschikt. Een select groepje vissen komt maar in aanmerking, waaronder de voorn en de kopvoorn. Maar ja, hoe trek je nou hun aandacht? Nou, door één meter ver reikende waterstralen uit te spuwen.

Samenvattend…
Kortom, de waterstralen verstoren het rivieroppervlak en trekken zo vissen aan. Vervolgens worden mossellarven, die zich in de waterstralen ophouden, door de lucht, recht op de juiste vissen afgevuurd. Op deze manier worden ze namelijk verder van de moedermossel weggeslingerd dan wanneer ze door het water moeten zwemmen. De larven hechten zich vervolgens aan de kieuwen van de juiste vissen en beginnen zo hun reis naar volwassenheid. Om deze theorie te testen, werd van elke spuitende mossel water verzameld voor analyse. De resultaten bevestigden dat de waterstralen levensvatbare mossellarven bevatten.

Bedreigde diersoort
Dit gedrag zou kunnen verklaren waarom de Bataafse stroommossel met uitsterven bedreigd wordt. Naar de oever trekken en hier uit het water klimmen is namelijk niet zonder risico. De spuitende vrouwtjes plaatsen zichzelf in een kwetsbare positie, omdat ze door het minste of geringste al aan land gespoeld kunnen worden. Ook zijn ze hier een gemakkelijke prooi voor roofdieren, zoals nertsen. Bovendien werkt de afhankelijkheid van bepaalde vissen voor hun overleving ook niet echt in hun voordeel.

Dat onderzoekers er nu echter in geslaagd zijn het eigenaardige gedrag van de Bataafse stroommossel te duiden, kan de soort mogelijk weleens gaan redden. Nu wetenschappers namelijk beter begrijpen hoe de levenscyclus van de zoetwatermossel in elkaar steekt, kan dit gebruikt worden voor het behoud van deze soort – en dat is met name belangrijk met het oog op de huidige veranderende omgevingsomstandigheden.