‘Bin Ladens dood heeft geen impact op Al Qaida’

Jarenlang was hij het boegbeeld van de terroristische organisatie. Maar zijn dood lijkt Al Qaida niet te kunnen deren.

Het effect van de dood van een leider verschilt per groep. Sommige groeperingen vallen uiteen. Anderen worden sterker. Hoe zit dat bij Al Qaida?

Onderzoek
Er is ongelofelijk veel onderzoek gedaan naar de rol die een leider van een terroristische organisatie speelt en belangrijker nog: wat er gebeurt als zo’n leider wegvalt. In het boek How terrorism ends zet Audrey Kurth Cronin de studies op een rijtje en onderzoekt ze welke invloed het wegvallen van een leider heeft. Hoog tijd om de dood van Osama eens vanuit de wetenschappelijke hoek te bekijken.

Gevangen nemen is beter
Uit diverse onderzoeken is gebleken dat het gevangen nemen van een leider een veel groter effect heeft op de groep dan de dood van de leider. In gevangenschap wordt een leider namelijk vernederd en dat kan het geloof in de zaak waarvoor gestreden wordt flink temperen. Het doden van de leider werkt veel vaker averechts en versterkt de groep.

Flexibel
De kans dat Al Qaida met de dood van Bin Laden van het wereldtoneel verdwijnt, is klein. Maar niet alleen omdat de Amerikanen Bin Laden vermoord hebben. Volgens Kurth Cronin is de terroristische groepering heel flexibel. Ze wijst erop dat de afgelopen jaren veel kopstukken van Al Qaida zijn vermoord en direct zijn vervangen. “Dat is het probleem: deze leiders worden voortdurend vervangen en de strategische invloed die dat heeft op Al Qaida en de regio blijft onduidelijk.” In andere woorden: zo op het eerste gezicht is er niets veranderd.

Ouderwets
Daarnaast wijzen ook steeds meer bronnen erop dat Bin Laden toch al uitgearrangeerd was. “In de chatboxen en op de sites waar de gewelddadige jihad wordt besproken, krijgen andere denkers steeds meer invloed. Velen beschouwen Bin Laden en al-Zawahiri (de tweede man van Al Qaida en mogelijk de opvolger van Bin Laden, red.) ouderwets en zelfs irrelevant.”

Nihil
Kurth Cronin moet concluderen dat het effect van de dood van Bin Laden waarschijnlijk nihil is of in ieder geval weinig voordeel oplevert voor het westen. “Als het het doel is om deze beweging te stoppen zou het veel effectiever zijn om Bin Laden en al-Zawahiri publiekelijk in diskrediet te brengen en zo de volgers te verdelen.” Ze wijst erop dat binnen Al Qaida al veel verdeeldheid is. Bijvoorbeeld over de vraag of het in het kader van de jihad toegestaan is om ook slachtoffers te maken onder burgers die moslim zijn. Van die verdeeldheid moeten we gebruik maken, zo stelt Kurth Cronin.

Alles wijst er dan ook op dat de dood van Bin Laden vooralsnog enkel invloed heeft op de olieprijzen, de dollar en het ego van de Amerikanen. Een schrale overwinning na een strijd van tientallen jaren.