Archeologen hebben op de Veluwe een opvallende ontdekking gedaan. Ze stuitten er op de resten van een tijdelijk Romeinse legerkamp dat zich strikt genomen niet binnen de grenzen van het oude Romeinse Rijk bevindt.
Het ontdekte legerkamp bevindt zich bij Hoog Buurlo, ten westen van Apeldoorn. “Wat deze vondst bijzonder maakt, is dat het kamp buiten de noordgrens van het Romeinse rijk ligt,” vertelt onderzoeker Saskia Stevens, verbonden aan de Universiteit Utrecht. Die noordgrens ligt namelijk zo’n 25 kilometer zuidelijker, ter hoogte van de Rijn.
Tijdelijk
Het ontdekte legerkamp is zo’n negen hectare groot en bestaat uit een gracht en een drie meter brede verdedigingswal. Ook kent het kamp meerdere ingangen. De onderzoekers denken dat het om een tijdelijk legerkamp gaat, waar soldaten tijdens een mars of troepenverplaatsing hooguit enkele weken bivakkeerden.
Minor
Het tijdelijke kamp is ontdekt door studenten van de hogeschool Saxion, die de minor ‘Constructing the Limes‘ volgen. Dit is een vijfjarig onderzoeksproject, dat onder leiding van Stevens staat. Binnen de minor brengen de studenten, samen met archeologen van de Hogeschool Saxion, de noordgrens van het Romeinse Rijk in Nederland en Duitsland – ook wel bekend als de Nedergermaanse Limes – in kaart. Ook wordt er binnen de minor onderzoek gedaan naar mogelijke tijdelijke legerkampen op de Veluwe. Die tijdelijke kampen zijn interessant, zo vertelt Stevens “omdat ze waardevolle inzichten bieden in de militaire aanwezigheid en activiteiten van Romeinen in het grensgebied. Zo laten ze zien welke routes het leger gebruikte en hoe de Romeinen ook intensief gebruikmaakten van de gebieden buiten hun rijk.”
Vier
Het harde werk van de studenten heeft nu, met de ontdekking van een tijdelijk legerkamp op de Veluwe, zijn vruchten afgeworpen. Het is een bijzondere vondst. Niet alleen omdat het kamp zich strikt genomen buiten het Romeinse rijk bevindt, maar ook omdat het om een tijdelijk legerkamp lijkt te gaan. “In Nederland zijn slechts vier van dit soort tijdelijke Romeinse kampen bekend,” vertelt Stevens.
Onzichtbaar legerkamp
Wie bij Hoog-Buurlo over de Veluwe struint, zal het legerkamp misschien niet eens opmerken, want je ziet er vrijwel niets meer van. “Bovengronds zie je eigenlijk alleen heel subtiele hoogteverschillen,” vertelt Stevens. “De sporen bevinden zich vooral onder de grond.” Met behulp van luchtfoto’s en de inzet van LiDAR (zie kader) hebben onderzoekers die ondergrondse sporen aan het licht weten te brengen.
LiDAR staat voor Light Detection and Ranging. Dit is een technologie waarbij vanaf een bepaalde hoogte lichtpulsen op het aardoppervlak worden afgevuurd. Die lichtpulsen worden vervolgens door het oppervlak teruggekaatst. Uit de tijd die verstrijkt tussen het uitzenden van de lichtpuls en het opvangen van de teruggekaatste lichtpuls, kan de hoogte van het aardoppervlak worden afgeleid. En zo kan LiDAR worden ingezet om een heel precieze hoogtekaart te maken van een bepaald gebied. Op zo’n kaart – waarop zelfs de meest subtiele hoogteverschillen in het landschap zichtbaar worden – kan dan zomaar een ondergrondse structuur opduiken die met het blote oog niet of nauwelijks te zien is. LiDAR wordt tegenwoordig veelvuldig gebruikt door archeologen. Bijvoorbeeld om voorafgaand aan opgravingen helder te krijgen waar ze de bodem het beste kunnen gaan uitpluizen of in gebieden waar archeologisch onderzoek bijvoorbeeld vanwege dichte vegetatie of conflictsituaties juist moeilijk of zelfs onmogelijk is.
Nadat LiDAR en luchtfoto’s op de Veluwe op de aanwezigheid van een legerkamp hintten, is er ook archeologisch onderzoek gedaan. En daaruit is gebleken dat het om een Romeins en tijdelijk legerkamp moet gaan. “Er zijn verder weinig vondsten gedaan, wat het lastig maakt om het kamp nauwkeurig te dateren,” aldus Stevens. Maar op basis van wat er is teruggevonden, verwachten de onderzoekers dat het legerkamp uit de tweede eeuw na Christus stamt.
