Een bijzondere ontdekking in India. Daar hebben wetenschappers vijf jonggestorven Aziatische olifantjes ontdekt die – met de poten omhoog – door andere olifanten begraven zijn.
Het is een opmerkelijk gezicht. Vier olifantenpoten die uit de modder omhoog steken. Even lijkt het misschien het werk van een grappenmaker. Maar niets is minder waar. Het is een graf, dat het trieste verhaal vertelt van een jonge olifant die – veel te vroeg – is overleden en daarna zorgvuldig door zijn soortgenoten is begraven.
Verrassend
Het klinkt als een bizar verhaal. Maar in India hebben onderzoekers recent vijf van deze graven teruggevonden, zo is in het blad Journal of Threatened Taxa terug te lezen. Het heeft de onderzoekers zelf ook verrast, want dit gedrag kennen ze eigenlijk niet van de Aziatische olifant, zo vertelt onderzoeker Akashdeep Roy aan Scientias.nl.
De graven
De vijf graven bevonden zich op Indiase theeplantages. De olifanten maakten daarbij handig gebruik van reeds bestaande greppels, aangelegd om water af te voeren. In alle vijf de gevallen werden de olifantjes met de poten omhoog in de greppels gelegd en vervolgens deels met aarde bedekt. “Het hoofd, de borst en achterzijde van de olifant waren volledig begraven,” zo schrijven de onderzoekers. “Door de beperkte diepte van de waterafvoer waren de poten van de dode kalveren nog wel zichtbaar. We zagen voetstappen van leden van de kudde aan beide zijden van de greppel en op de grond die het lichaam bedekte, wat erop wijst dat zij het karkas samen begraven hebben.”
Vreemde houding
De lichaamshouding van de dode olifantjes is opmerkelijk, maar de onderzoekers denken deze wel te kunnen verklaren. “Het is de makkelijkste positie om het karkas vast te houden en in de waterafvoer te leggen,” merkt Roy op. Soortgenoten kunnen het dode olifantje dan immers aan de poten optillen. “Het is ook een positie waarin meerdere leden van de kudde mee kunnen werken aan het begraven van het jong,” aldus Roy. “Hoewel we niet weten of dat ook echt gebeurd is.” Wat de onderzoekers – onder meer afgaand op een analyse van uitwerpselen van olifanten die nabij de graven zijn teruggevonden – wel kunnen concluderen, is dat het daadwerkelijk met aarde toedekken van het overleden jong wel een gezamenlijke inspanning was.
De laatste eer bewijzen
Het onderzoek roept natuurlijk de vraag op waarom de olifanten zoveel moeite doen om hun dode kuddeleden te begraven. “Om dezelfde redenen dat mensen dat doen,” denkt Roy. “Om ze de laatste eer te bewijzen en de kans dat vleeseters zich tegoed doen aan het karkas, te verkleinen.”
Rouwen
Het heeft dus een praktische én een emotionele kant. Het idee dat de olifanten echt rouwen bij het graf, wordt onderschreven door waarnemingen. Zo weten onderzoekers dat kuddeleden in ieder geval bij twee van de vijf graven langdurig, harde geluiden produceerden. “In deze gevallen kan het luide getrompetter betekenen dat de olifanten rouwden,” zo schrijven de onderzoekers in hun studie. Ook is het opmerkelijk dat olifanten het graf na de begrafenis niet meer bezoeken; de kuddes gooiden soms zelfs hun normale routes om, om maar niet langs het graf te hoeven lopen.
Bijzonder
Het is bijzonder, zo merken de onderzoekers op. De meeste dieren besteden geen of weinig aandacht aan hun stervende of gestorven soortgenoten. Dat wordt soms wel geweten aan hun (beperkte) cognitieve vaardigheden. Ook wordt wel de link gelegd met zelfbehoud; contact met stervende of gestorven soortgenoten zou met het oog op eventuele ziekteverwekkers die deze bij zich dragen (en hen fataal zijn geworden) evolutionair gezien niet voordelig zijn. Maar onderzoek heeft uitgewezen dat er ook dieren zijn die zich wel om hun dode soortgenoten bekommeren. Zo is van sommige primaten bekend dat moeders hun dode baby’s langdurig met zich mee kunnen dragen. En ook van (Afrikaanse) olifanten is reeds bekend dat de dood van een soortgenoot ze niet in de koude kleren gaat zitten. Zo zijn er al verschillende studies verschenen waarin beschreven wordt hoe Afrikaanse olifanten het dode lichaam van een jong met zich meedragen, langdurig observeren of bedekken met vegetatie.
Dat nu ontdekt is dat Aziatische olifanten hun dode jongen begraven, is volgens de onderzoekers puur te wijten aan het feit dat de olifanten daarvoor handig gebruik maakten van reeds gegraven geulen in theeplantages. “Wij konden dit observeren, omdat het plaatsvond in het domein van de mens,” merkt Roy op. “Het is geen nieuw gedrag, maar gedrag dat eerder voor ons verborgen was en nu aan het licht is gekomen.”
