Het ijs is bijna honderd jaar lang stabiel gebleven en heeft zelfs een kleine groei doorgemaakt. Maar hoe lang dat nog zal duren…
Stijgende temperaturen, extreme weersomstandigheden, wegkwijnende gletsjers en de toenemende zeespiegel – allemaal factoren die bewijzen dat het klimaat en de ijskappen wereldwijd in een zorgwekkende staat verkeren. Ondanks dit alles werpt een recente studie een lichtpuntje op in deze kwestie. Want dankzij de analyse van honderden oude luchtfoto’s hebben onderzoekers een gebied op Antarctica ontdekt dat al 85 jaar lang stabiel is.
Oude luchtfoto’s
De meeste foto’s die in het onderzoek zijn gebruikt, werden genomen tijdens een expeditie in 1937, gefinancierd en georganiseerd door de Noorse walvisvaarder Lars Christensen. Het doel van deze expeditie was om de eerste kaarten van een nog tamelijk onbekend deel van Oost-Antarctica te maken. Als gevolg van de Duitse invasie van Noorwegen werden de kaarten echter nooit gepubliceerd. Sindsdien zijn de afbeeldingen opgeslagen in het Noorse Polarinstituut in Tromsø en raakten ze in de vergetelheid.
Vergelijken
Maar nu hebben onderzoekers de oude beelden afgestoft. Ze reisden af naar Tromsø en beoordeelden alle 2200 afbeeldingen die tijdens de expeditie waren gemaakt. “Door het vergelijken van oude luchtfoto’s met moderne satellietgegevens hebben we waardevolle kennis opgedaan over verschillende gletsjers,” vertelt onderzoeker Anders Bjørk. “Het is opmerkelijk dat deze eeuwenoude afbeeldingen nog steeds kunnen worden gebruikt om nieuwe ontdekkingen te doen, bijna een eeuw nadat ze zijn gemaakt.”
Oost-Antarctica
De vergeten foto’s, gecombineerd met satellietwaarnemingen, hebben nu meer inzicht verschaft in de evolutie van gletsjers in een specifiek gebied op Oost-Antarctica. Dit gebied omvat zo’n 2000 kilometer aan kustlijn en herbergt een ijsmassa die vergelijkbaar is met die van het hele Groenlandse IJskap. De onderzoekers bestudeerden of de gletsjers zich hebben teruggetrokken of juist zijn gegroeid en of ze dikker of dunner zijn geworden. En opvallend genoeg blijkt uit de studie dat het ijs niet alleen stabiel is gebleven, maar de afgelopen 85 jaar zelfs een kleine groei heeft doorgemaakt, mede door een toename van sneeuwval.
Hoop
De ontdekking brengt wat hoop te midden van alle sombere berichten over smeltend ijs die momenteel het nieuws veelal domineren. “Met alle berichten over klimaatverandering en het breken van smeltrecords is het verfrissend om een gebied van gletsjers te ontdekken dat bijna honderd jaar lang stabiel is gebleven,” aldus Mads Dømgaard, de eerste auteur van de studie.
Verzwakking
Toch zijn de onderzoekers er niet helemaal gerust op. De resultaten onthullen namelijk ook de eerste tekenen van veranderingen in het zee-ijs rondom de gletsjers. Dit zou kunnen impliceren dat de stabiele gletsjers van Oost-Antarctica mogelijk in de toekomst toch niet zo stabiel zullen blijven – en mogelijk zelfs zullen krimpen. “Onze bevindingen tonen aan dat het zee-ijs verzwakt,” vertelt Dømgaard. “Hierdoor zullen de drijvende ijstongen van de gletsjers kwetsbaarder worden. We weten van andere delen van Antarctica dat de oceaan een cruciale rol speelt en bijdraagt aan de aanzienlijke en groeiende smelt, zoals bijvoorbeeld op West-Antarctica.”
Onschatbare waarde
Wetenschappers richten hun aandacht steeds vaker op de Antarctische IJskap, vanwege het risico op enorme en snelle stijgingen van de zeespiegel. In tegenstelling tot Groenland, waar al wat meer kennis over bestond, was er tot de jaren negentig maar weinig over de Antarctische gletsjers bekend, totdat er betrouwbare satellietwaarnemingen beschikbaar kwamen. Daarom zijn de teruggevonden oude beelden zo belangrijk. “Het is van onschatbare waarde om vroege observaties van gletsjers te hebben,” legt Dømgaard uit. “Dit verschaft ons een uniek inzicht in hoe het ijs reageert op klimaatverandering en of de huidige veranderingen buiten het normale patroon van gletsjergroei en -krimp vallen.”
Kortom, dit onderzoek brengt nieuwe inzichten naar voren die helpen bij het verfijnen van voorspellingen over veranderingen in ijskappen en de stijging van de zeespiegel. En dat is heel belangrijk. “Betrouwbare en langdurige gegevens zijn essentieel voor het maken van nauwkeurige voorspellingen over hoe gletsjers zich in de toekomst zullen ontwikkelen en hoe de zeespiegel zal stijgen,” besluit Dømgaard.
