Wetenschappers hebben bijna 500 afzonderlijke kometen gevonden rondom de jonge ster Bèta Pictoris. Deze exokometen zijn in twee verschillende groepen in te delen. Sommige kometen zijn al ouder en meerdere keren in de buurt van de ster geweest, andere zijn jonger en afkomstig van één of meer grotere objecten die onlangs uit elkaar zijn gevallen.
Bèta Pictoris is een jonge ster op een afstand van 63 lichtjaar bij ons vandaan. Deze ster is pas twintig miljoen jaar oud, waardoor het object regelmatig wordt onderzocht. Zo hebben wetenschappers begin dit jaar een foto gemaakt van een exoplaneet in de planeetvormingsschijf rondom Bèta Pictoris. Deze exoplaneet cirkelt op een afstand van 1,2 miljard kilometer om de ster heen. Dat is negen keer de afstand van de aarde naar de zon.
Veel botsingen
Iedere vijf minuten vindt er een grote botsing plaats rondom Bèta Pictoris. Dit verklaart waarom er veel koolstofmonoxidegas in de schijf aanwezig is. “Om de waargenomen hoeveelheden koolstofmonoxide te kunnen verklaren, moet om de vijf minuten een grote kometenbotsing plaatsvinden,” stelt astronoom Aki Roberge. “Om zo’n groot aantal botsingen te verkrijgen, moet er sprake zijn van een zeer dichtbevolkte, omvangrijke kometenzwerm.”
Reusachtige staarten
In totaal zijn er nu 493 verschillende exokometen gevonden. Wetenschapper Flavien Kiefer en zijn team gebruikten daarvoor het HARPS-instrument van de ESO-sterrenwacht. Kometen zijn ijsachtige hemelobjecten die (deels) verdampen wanneer ze een ster naderen. Hoewel de exokometen worden overschenen door het licht van Bèta Pictoris, absorberen de reusachtige staarten een deel van het sterlicht. Hierdoor zijn ze dus toch op te sporen.
Twee groepen
De exokometen kunnen ingedeeld worden in twee groepen. De eerste groep is een familie van oude kometen, waarvan de banen worden beteugeld door een zware planeet. Daarnaast is er een groep kometen, die voortgekomen is uit het recent uiteenvallen van één of enkele grotere objecten. Op zich is het niet raar dat Bèta Pictoris meerdere kometenfamilies heeft, want dit geldt ook voor ons eigen zonnestelsel.
De exokometen van de tweede, jongere groep zijn overigens veel actiever. Daarnaast zijn de banen van deze kometen vergelijkbaar, wat wijst op een gezamenlijke oorsprong. De oudere exokometen produceren niet veel gas en stof, wat erop wijst dat hun ijsvoorraad op raakt door de verschillende scheervluchten langs de ster Bèta Pictoris.
Een kijkje in onze eigen geschiedenis
“Voor het eerst zijn middels statistisch onderzoek de fysische eigenschappen en banen van een groot aantal exokometen bepaald”, vertelt Kiefer, wiens onderzoek vandaag in het wetenschappelijke journaal Nature verschijnt. “Dit onderzoek biedt een opmerkelijke kijk op de processen die 4,5 miljard jaar geleden optraden in het pas gevormde zonnestelsel.”