Het is voor het eerst dat er een dergelijke hechte samenwerking tussen een zeewier en een dier is waargenomen.
Bloeiende planten halen alles uit de kast om bestuivende insecten zover te krijgen hen met een bezoekje te vereren. Vervolgens brengen deze insecten – zoals bijen – het stuifmeel van de ene bloem naar de ander. Het is een win-win-situatie. De bloem plant zich voort terwijl de bij te eten heeft. Nu hebben onderzoekers ontdekt dat het in de zee nét zo werkt. Want in een nieuwe studie zijn ze op een ‘bestuivende’ zeepissebed gestuit die betrokken is bij de voortplantingscyclus van algen.
Tegenspraak
Lang werd gedacht dat er geen bestuiving door dieren in de zee plaatsvond. Zeegras en zeewier zouden enkel worden bevrucht met behulp van waterstromen. Maar onderzoekers bewijzen nu in een nieuwe studie het tegendeel. Ook de oceaan heeft zo zijn ‘bijen’.
Zeepissebed
Het gaat om de gewone zeepissebed (Idotea balthica); een klein, paar centimeter groot diertje dat onder andere wijdverbreid in de Atlantische Oceaan voorkomt. En deze zeepissebedden blijken bepaalde algen – Gracilaria gracilis genaamd – te helpen bij hun voortplanting.
Zo werkt het
De zeepissebedden gaan als volgt te werk. Het oppervlak van de algen is bezaaid met ‘spermatia’; niet-bewegelijke, mannelijke voortplantingscellen. De zeepissebedden pakken dit op – vergelijkbaar met stuifmeel dat aan een bij kleeft – en leveren dit vervolgens, terwijl ze tussen de algen door zwemmen, af bij de reproductieve delen van vrouwelijke planten. Op die manier bevorderen de zeepissebedden de voortplanting van het zeewier.
Maar ook de zeepissebedden hebben baat bij deze regeling. Het zeewier verschaft namelijk onderdak en voedsel. Zo klampen de zeepissebedden zich vast aan de algen als bescherming tegen sterke zeestromingen en krijgen ze een rijk buffet aan smakelijke diatomeeën voorgeschoteld.
Samenwerking
Net als voor de bloemetjes en de bijtjes is het ook voor het zeewier en de zeepissebed een win-win-situatie. Beide profiteren ze namelijk van de samenwerking. Dat onderzoekers nu hebben ontdekt dat niet alleen op het land, maar ook onder water bestuiving plaatsvindt, is overigens een verrassende vondst. Het is namelijk voor het eerst dat er een dergelijke samenwerking tussen een zeewier en een dier is waargenomen. Bovendien is nu de aanname dat bestuiving enkel beperkt is tot terrestrische planten, ontkracht.
Oorsprong
De ontdekking biedt nieuwe inzichten in de oorsprong van bestuiving. Tot nu toe werd gedacht dat door dieren geholpen bestuiving zo’n 140 miljoen jaar geleden onder terrestrische planten is ontstaan. Maar Gracilaria gracilis zag al meer dan 800 miljoen jaar geleden het levenslicht. En dat is interessant. Dit zou namelijk kunnen betekenen dat ook de hechte relatie tussen het zeewier en oceaan-bestuivers al heel lang bestaat. Sterker nog, dit dateert mogelijk zelfs van vóór de oorsprong van bestuiving door insecten op het land.
Onderzoek naar de algen en de zeepissebed gaat door. Zo bestaan er nog veel prangende vragen die de onderzoekers in vervolgstudies hopen te beantwoorden. Triggeren de zeepissebedden bijvoorbeeld op een bepaalde manier de afgifte van spermatia? En zijn ze daarnaast in staat om mannelijke G. gracilis-algen te onderscheiden van vrouwelijke exemplaren? En, misschien wel de belangrijkste nog onbeantwoorde vraag: hoe zeldzaam is de samenwerking tussen de algen en de zeepissebed eigenlijk? De onderzoekers hopen in de toekomst beter te gaan begrijpen hoe veelvuldig vergelijkbare samenwerkingen tussen andere mariene soorten voorkomen.
