Iedereen heeft weer een ander slaapritueel. Sommige mensen doezelen weg bij een serie of vallen lezend in slaap. Anderen zweren bij de rustgevende tonen van Spotify. Maar welke tonen dan?
Een analyse van meer dan 200.000 liedjes gaat dieper in op de eigenschappen van slaapopwekkende muziek: bij wat voor soort muziek vallen de oogleden steevast dicht? Komen bepaalde ritmes, muziekinstrumenten en stijlen vaker voor in playlists voor rustgevende, slaapverwekkende muziek? Grote kans dat er weinig hardstyle of death metal geselecteerd is, maar zeker weten doen we het niet, want er is nog maar weinig wetenschappelijk onderzoek gedaan op dit vlak.
Uptempo
Deense onderzoekers hebben deze muzikale handschoen opgepakt en een enorme muziekcatalogus ontleed. Ze kwamen tot de conclusie dat slaapmuziek stiller, langzamer en vaker akoestisch is dan de gemiddelde muzieklijst. Tot nu toe weinig verrassingen. Maar de Spotify-playlists die mensen gebruiken om in slaap te vallen bevatten opmerkelijk genoeg ook snellere, hardere en meer energieke nummers.
Om de kenmerken van slaapmuziek beter te begrijpen, analyseerden de Denen 225.626 nummers van 985 afspeellijsten op Spotify die in de categorie rust en slaap vallen. Ze zetten de geluidskenmerken van de slaaptracks op een rij en vergeleken die met een brede dataset bestaande uit zo algemeen mogelijke muziek. Uit deze analyse bleek dat slaapmuziek meestal zachter en langzamer is dan andere muziek. Relatief vaak ontbraken de teksten en de vocalen, terwijl akoestische instrumenten duidelijk oververtegenwoordigd zijn in het slaapverwekkende genre. Toch stuitten de onderzoekers op een grote diversiteit aan muzikale kenmerken in de rustgevende nummers. De onderzoeksgroep identificeerde hierbij zes verschillende subcategorieën.
Bekende popmuziek
Bij drie van deze subcategorieën zijn de typische kenmerken van slaapmuziek heel duidelijk te herkennen, zoals bij ambient muziek. Dit is een rustige muziekstijl met elektronische klanken zonder een echt ritme, een prima slaapdeuntje dus. Muzieksoorten uit de andere drie subcategorieën zijn echter meer atypisch. Dit soort nummers klinkt harder en energieker dan de gemiddelde slaapmuziek. Denk aan populaire songs als Dynamite van de band BTS en Lovely van Billie Eilish en Khalid.
Individuele voorkeur
“Met behulp van data-analyse ontdekten we dat muziek die voor slaap gebruikt wordt in verschillende subgroepen valt onder te brengen”, legt onderzoeker Kira Vibe Jespersen verder uit aan Scientias.nl. “Sommigen waren relatief gelijk aan het slaapmuziekgemiddelde, zoals de ambient muziek en het instrumentale cluster, typen muziek waarvan je verwacht dat mensen ze gebruiken om in slaap te vallen. Maar andere clusters hadden een meer energiek en uptempo profiel, inclusief tekst, zoals in het radiocluster, maar ook de akoestische radio- en speechy clusters. Deze profielen waren grotendeels hetzelfde als de algemene popmuziek die je hoort op de radio en daarom nogal verrassend in een slaapcontext. De resultaten maken duidelijk dat het belangrijk is om rekening te houden met individuele voorkeuren. Het verbreedt onze focus van enkel audiokenmerken naar andere factoren, zoals voorkeur en vertrouwdheid.”
Veel variatie
Dat verbaasde de onderzoeker wel. “Uit eerder onderzoek weten we dat individuele voorkeuren een grote rol spelen bij muziekkeuze, voor welk doel dan ook, dus ook voor slaap, blijkt nu. Veel mensen lijken muziek te kiezen uit de genres waar ze normaal gesproken ook naar luisteren. En als het dan muziek is waar ze erg bekend mee zijn, kan de voorspelbaarheid een lied geschikt maken om bij in slaap te vallen, ongeacht het tempo of volume.” Dat de muziekkeuze om in slaap te vallen zo breed is, had de onderzoeker overigens niet voorspeld. “Ik had verwacht dat er variatie zou zitten in de muziekkeuze, maar ik was verrast door de mate van variatie. Die was veel groter dan ik dacht.”
Iedereen is anders
Waarschijnlijk spelen ook andere persoonlijke kenmerken een rol bij de slaapmuziekkeuze, maar daar moet verder onderzoek naar worden gedaan. “Ik denk dat leeftijd en persoonlijkheid belangrijke factoren zijn om in acht te nemen als je kijkt naar bijvoorbeeld het gebruik van muziek om in slaap te vallen. Helaas hadden we geen toegang tot demografische informatie over de gebruikers”, vertelt Jespersen.
Eerdere studies toonden al aan dat naar muziek luisteren voor het slapengaan de slaapkwaliteit kan verbeteren. “Het maakte daarbij niet uit of de muziek was gekozen door de onderzoeker of door deelnemers die konden kiezen uit verschillende playlists en genres. Maar in beide gevallen was de muziek in deze studies zacht en langzaam. De belangrijkste boodschap van ónze studie is juist: er is geen ‘one size fits all’ als het gaat om slaapmuziek”, besluit de onderzoekster.
