Wetenschappers hebben ontdekt dat farao Ramses III waarschijnlijk de dood vond tijdens een staatsgreep: zijn keel blijkt doorgesneden te zijn. En daarmee is er eindelijk bewijs dat de coup waarover in oude Egyptische documenten gesproken wordt, niet alleen echt plaatsvond, maar ook succesvol was.
Farao Ramses III regeerde van 1186 tot 1155 voor Christus. Uit oude processtukken, vereeuwigd op papyrus, weten we dat in 1155 voor Christus een coup werd gepleegd. Leden van de harem van Ramses III probeerden de farao te doden. De coup werd geleid door Tiye, één van de vrouwen van Ramses III en haar zoon prins Pentawere, de man die na het overlijden van Ramses III recht had op de troon. Lang was echter onduidelijk of de coup die we in de oude processtukken tegenkomen, succesvol was. Werd Ramses III daadwerkelijk gedood?
Twee mummies
Om een antwoord op die vraag te vinden, bestudeerden onderzoekers twee mummies, zo meldt het blad British Medical Journal. De mummie van Ramses III en de mummie van de zogenoemde Man E, een onbekende man die vermoedelijk de zoon van Ramses III was. De onderzoekers maakten CT-scans en analyseerden de mummies zowel vanuit forensisch als antropologisch oogpunt.
Steekwond
Uit de CT-scan van de mummie van Ramses III blijkt dat hij een hele brede en diepe wond in zijn hals heeft. Waarschijnlijk is de wond veroorzaakt door een zeer scherp mes. Het is zeer aannemelijk dat de wond direct tot de dood van de farao heeft geleid. “Ramses III is vermoord,” zo stellen de onderzoekers. Hij stierf op ongeveer 65-jarige leeftijd. Maar was het ook de staatsgreep die tot zijn dood leidde? Indirect bewijs wijst daar wel op. Dat indirecte bewijs vonden de onderzoekers in die andere mummie: Man E.
Man E
De onderzoekers analyseerden de mummie. Ze ontdekten dat deze man ongeveer achttien tot twintig jaar oud moet zijn geweest. Een genetische analyse wijst erop dat de man zijn genetische materiaal voor vijftig procent deelt met dat van Ramses III. De twee zijn dus in ieder geval familie en hoogstwaarschijnlijk vader en zoon. Of ze echt vader en zoon waren, weten de onderzoekers niet zeker: daarvoor zouden ze ook de mummie van de moeder moeten bestuderen. Deze mummie is echter nooit teruggevonden.
Een andere opvallende conclusie is dat de onbekende mummie niet op de gebruikelijke manier gemummificeerd is. Het lichaam is bedekt met de huid van geiten. Die huid werd als onrein gezien. Ook zijn de organen en hersenen van de man niet verwijderd. Mogelijk is deze niet-koninklijke manier van mummificeren dan ook als straf bedoeld. In de nek van de onbekende mummie vonden de onderzoekers een vreemde huidplooi terug. Deze en andere aanwijzingen suggereren dat de man gewurgd werd. Of dat hij zichzelf heeft vermoord door ophanging. Het zou zomaar kunnen dat deze onbekende mummie één van de mannen was die terecht stond voor de moord op Ramses III. Uit de processtukken weten we namelijk dat verdachten de kans kregen om zelfmoord te plegen en zo aan heftige straffen in het hiernamaals te ontsnappen. Wellicht heeft deze man – die dus hoogstwaarschijnlijk Pentawere is – die kans gegrepen.
En daarmee werpt dit onderzoek een nieuw licht op het levenseinde van Ramses III. De coup was succesvol en Ramses III vond de dood, maar Pentawere heeft daar hoogstwaarschijnlijk niet lang van kunnen genieten.
