Volgende week staat Jupiter in oppositie. Maar dat niet alleen; de afstand tot de planeet is ook nog eens kleiner dan deze in de afgelopen 59 jaar is geweest. En dat is hét moment om de planeet (en zijn manen) eens te bewonderen!
Dat kan met een telescoop. Maar ook met een verrekijker is al genoeg te zien. “Met een goede verrekijker zouden de banden (of in ieder geval de centrale band) van Jupiter en drie of vier van de Galileïsche satellieten (manen) zichtbaar moeten zijn,” stelt astrofysicus Adam Kobelski. Het is daarbij wel aan te raden je verrekijker ergens op te zetten (bijvoorbeeld een standaard) zodat deze stabiel blijft. Wie ook de beroemde Grote Rode Vlek wil zien, zal de telescoop van zolder moeten halen.
Zet het in de agenda!
En daar moet je niet te lang mee wachten, want de beste momenten om Jupiter te bewonderen, naderen met rasse schreden. “Enkele dagen voor en enkele dagen na 26 september heb je het beste zicht,” aldus Kobelski. “Afgezien van de maan zou Jupiter dan één van de helderste, zo niet het helderste object aan de nachthemel moeten zijn.” En met een beetje geluk – en een verrekijker – kun je naast de heldere Jupiter een aantal lichtpuntjes ontwaren: de Galileïsche manen, oftewel de vier grootste manen die Jupiter rijk is: Io, Europa (ook wel gezien als de beste kandidaat voor buitenaards leven in ons zonnestelsel), Ganymedes en Callisto.
Oppositie
Dat Jupiter en zijn manen dit weekend en begin volgende week zo duidelijk te zien zijn, heeft twee redenen. Allereerst staat de planeet in oppositie. Dat betekent dat Jupiter in het oosten opkomt als de zon in het westen ondergaat. In andere woorden: de zon en Jupiter bevinden zich precies aan de tegenovergestelde zijde van de aarde. Zo’n oppositie vindt elke 13 maanden plaats en op dat moment lijkt de planeet altijd al wat groter en helderder dan op andere momenten in het jaar.
Maar dit keer valt de oppositie samen met het moment waarop Jupiter dichter bij de aarde staat dan in de afgelopen 59 jaar het geval is geweest! Dat de afstand tussen de aarde en Jupiter varieert, komt weer doordat beide planeten geen perfect cirkelvormig rondje om de zon maken. Dit weekend bedraagt de afstand tussen Jupiter en de aarde zo’n 587 miljoen kilometer. Ter vergelijking: wanneer Jupiter het verst van de aarde verwijderd is, bedraagt de afstand tussen beide planeten zo’n 965 miljoen kilometer!
Uniek
Het komt niet vaak voor dat het moment van oppositie samenvalt met het moment waarop de afstand tussen Jupiter en de aarde historisch klein is. Voldoende reden dus om er dit weekend eens goed voor te gaan zitten en de planeet – en misschien zelfs een paar van zijn grootste manen – aan de nachthemel op te snorren.
Ruimtesonde
En wanneer je de planeet dan in beeld hebt, bedenk je dan eens dat zich daar – op honderden miljoenen kilometers afstand van de aarde – momenteel een eenzame ruimtesonde bevindt, belast met de opdracht om de grootste geheimen van Jupiter bloot te leggen. We hebben het dan over Juno, die op dit moment rond Jupiter cirkelt. De missie heeft al prachtige foto’s opgeleverd en meer inzicht gegeven in de atmosfeer van de machtige planeet en wat zich daaronder nu precies schuilhoudt.
Buitenaards leven
En misschien spot je komend weekend of begin volgende week ook Europa wel; één van de vier Galileïsche manen die rond Jupiter cirkelen. Deze maan wordt gezien als één van de beste kandidaten voor buitenaards leven in ons zonnestelsel. Dat leven zou zich dan wellicht bevinden in de oceaan die weer schuilgaat onder een dikke, wereldwijde ijskap. Of de maan daadwerkelijk leven kan herbergen, is nu nog onderwerp van discussie. Maar daar gaat verandering in komen; in 2024 wordt de ruimtesonde Europa Clipper gelanceerd. En deze moet gaan onderzoeken of de omstandigheden op de maan gunstig zijn voor leven (zoals wij dat kennen).
En zo vormt Jupiter met zijn tientallen manen (maar de vier grootste manen in het bijzonder) een fascinerend systeem. En dit weekend kun je de planeet – ook als je geen telescoop bezit – dus duidelijk aan de nachthemel ontwaren. Nu maar hopen op helder weer!
