Dat de kaketoe Snowball aardig kan dansen, wisten we al. Maar dat hij ook een heuse choreograaf is, zag niemand aankomen.
Kaketoe Snowball was al wereldberoemd doordat hij zo heerlijk kon dansen op muziek van de Backstreet Boys (zie filmpje hieronder). Maar in een nieuw onderzoek naar de muzikale gedragingen van de vogel, verschenen in het blad Current Biology, laat de kaketoe ons op nieuw versteld staan. In reactie op twee nieuwe liedjes – te weten ‘Another One Bites the Dust‘ en ‘Girls Just Want to Have Fun‘ – begint hij zonder dat hij daarvoor door mensen getraind is spontaan een breed scala aan dansbewegingen te vertonen.
Het is niet voor het eerst dat Snowball de wetenschappelijke journals haalt. Dat gebeurde in 2009 ook al. Toen toonden onderzoekers onder leiding van Aniruddh Patel in een paper in Current Biology aan dat de vogel op de maat kan dansen. Kort nadat die studie verscheen, ontdekte de eigenaar van Snowball – Irena Schulz – dat de kaketoe in reactie op muziek bewegingen maakte die ze nooit eerder had gezien. Patel besloot dat nader te onderzoeken en liet Snowball twee klassiekers uit de jaren tachtig horen – ‘Another One Bites the Dust‘ en ‘Girls Just Want to Have Fun‘. De muziek was niet helemaal nieuw voor Snowball: hij had er eerder samen met Schulz op gedanst. De onderzoekers speelden de liedjes drie keer voor Snowball af en filmden de bewegingen die hij maakte. Tijdens dit experiment was Schulz ook aanwezig, maar zij danste niet.
Veertien bewegingen
Na afloop analyseerden de onderzoekers de videobeelden en ontdekten dat Snowball er een breed scala aan dansbewegingen op nahield. Op de beelden waren maar liefst veertien verschillende bewegingen te zien, waarbij de vogel ook elke keer andere delen van zijn lichaam gebruikte. Zo tilde hij de ene keer zijn pootjes op, om vervolgens weer zijn kopje op en neer of opzij te bewegen. “We waren verrast door de enorme diversiteit aan bewegingen die Snowball in reactie op muziek maakte,” vertel Patel aan Scientias.nl. “Veertien verschillende bewegingen die allemaal zonder enige training en enkel door sociale interactie met mensen zijn ontstaan.”
Hier zie je een compilatie van de veertien dansbewegingen die Snowball zich eigen heeft gemaakt. De kaketoe danst dus niet op de muziek die je hoort. Die is er later onder gezet. Deze bewegingen zijn gefilmd terwijl de kaketoe danste op ‘Another One Bites the Dust’ en ‘Girls Just Want to Have Fun’.
Dansen op muziek
Het dreigt onze kijk op dans voorgoed te veranderen. “Onze resultaten suggereren dat dansen op muziek geen willekeurig product van de menselijke cultuur is, maar een reactie op muziek die ontstaat wanneer bepaalde cognitieve en neurale vaardigheden samenkomen in het dierenbrein,” legt Patel uit. In het paper is te lezen welke vaardigheden dat vermoedelijk zijn. Onder meer: de vaardigheid om non-verbale bewegingen na te doen, een complexe reeks van acties aan te leren, aandacht te hebben voor wat de onderzoekers ‘communicatieve bewegingen’ noemen en geneigd zijn om langdurige relaties (met mensen) aan te gaan. “In staat zijn om non-verbale bewegingen na te doen is een verrassend complexe vaardigheid,” merkt Patel op. “En de vaardigheid om een complexe reeks van acties aan te leren vereist behoorlijk wat van het brein, aangezien we het hier hebben over bewegingen die niet aangeboren zijn. En aandacht hebben voor ‘communicatieve bewegingen’ betekent dat je echt let op de structuur van de bewegingen zelf en dus niet alleen op de consequenties die bepaalde acties (in dit geval de dansbewegingen, red.) hebben.” Dat ook de neiging om langdurige relaties aan te gaan vermoedelijk een vereiste is, vloeit voort uit de gedachte dat Snowball – net als mensen – danst om sociale redenen. “We denken dat hij danst om de interactie met mensen aan te gaan. Hij danst niet voor een lekkere beloning of de mogelijkheid om te paren,” stelt Patel.
Dit filmpje laat zien hoe Snowball danst op ‘Another One Bites the Dust’.
Dansende dolfijnen
Welbeschouwd stellen de onderzoekers dus dat dansen op muziek geen typisch menselijke bezigheid is. In plaats daarvan zou elke diersoort – zolang aan de hierboven genoemde vijf criteria wordt voldaan – ertoe in staat moeten zijn. Het maakt nieuwsgierig. Want zijn er naast de kaketoe nog meer verrassende diersoorten te bedenken die wellicht op muziek kunnen dansen? We vroegen het Patel. “Ik denk dat dolfijnen een voorbeeld zijn van een andere soort die aan de vijf criteria voldoet, dus het zou heel interessant zijn om die te bestuderen. Maar zij gaan waarschijnlijk alleen langdurige relaties aan met andere dolfijnen en niet met mensen (zelfs niet als de dolfijnen in gevangenschap leven), dus mogelijk brengen zij niet genoeg tijd met dansende mensen door om zelf dans te ontwikkelen.”
Net als mensen kan Snowball dus op de maat dansen, zich verschillende dansbewegingen eigen maken en verschillende delen van zijn lichaam gebruiken om te dansen. Maar er zijn ook verschillen tussen de manier waarop wij mensen dansen en de manier waarop Snowball dat doet, zo ontdekten de onderzoekers. Zo bleek Snowball niet het hele liedje te dansen, maar zo af en toe gedurende een aantal seconden. En elke keer als hij een bepaald deuntje terug hoorde komen, danste hij daarop weer een klein beetje anders. Dat laatste kan volgens de onderzoekers zelfs wijzen op enige creativiteit van Snowballs kant.
Bijzonder
Dat Snowball zich in reactie op muziek zoveel verschillende dansbewegingen eigen heeft gemaakt, is hoe dan ook bijzonder. “Het is heel ongebruikelijk dat dieren spontaan en met een breed scala aan bewegingen op muziek gaan dansen,” vertelt Patel. “Opvallend genoeg hebben we dat nog nooit gezien onder apen ondanks dat zij genetisch gezien, maar ook qua vorm van hun brein en lichaamsbouw veel meer op mensen lijken dan kaketoes en kleine apen zelfs heel lang in bijvoorbeeld Zuid-Amerika als huisdieren werden gehouden.”
Aanleg
Zo’n dansende kaketoe ziet er natuurlijk geweldig uit. Maar wie thuis ook een papegaaiachtige heeft, of nu overweegt om er eentje aan te schaffen, moet weten dat Snowball niet het levende bewijs is dat alle papegaaien kunnen dansen. “Hij ontwikkelde zijn dans middels sociale interactie met mensen,” vertelt Patel. “Of een papegaaiachtige verschillende dansbewegingen ontwikkelt in reactie op muziek is waarschijnlijk afhankelijk van wat hij terwijl hij opgroeide heeft meegemaakt. Bijvoorbeeld: als een papegaaiachtige leeft in een huis waar mensen veel dansen en de vogel aandacht krijgt als hij danst en gemotiveerd wordt om te dansen, kan dat leiden tot dansend gedrag. Maar waarschijnlijk zijn er belangrijke verschillen tussen soorten die van invloed zijn op de vraag of een papegaaiachtige aanleg heeft om op muziek te dansen.”
De onderzoekers zijn zeker nog niet klaar met Snowball. Zo wordt momenteel nader onderzocht waarom de vogel zoveel moeite doet om zich allerlei dansbewegingen eigen te maken. “Voor mensen is dansen een belangrijke sociale component. Geldt dit ook voor Snowball? Danst hij meer wanneer hij een menselijke danspartner heeft dan wanneer hij alleen danst?” Vervolgonderzoek moet dat uitwijzen en zo uiteindelijk ook meer inzicht geven in onze eigen evolutionaire geschiedenis. “Door te kijken hoe mensen en andere soorten muziek verwerken kunnen we meer inzicht krijgen in hoe en waarom verschillende componenten van muziekcognitie zijn geëvolueerd. Ook vergroot dit onderzoek ons begrip van cognitieve overeenkomsten en verschillen tussen mensen en andere soorten, met name op het gebied van kunst.”
