De bekende meteorenzwerm Perseïden is binnenkort weer aan de nachtelijke hemel te aanschouwen. En de omstandigheden zijn dit jaar zelfs beter dan gemiddeld.
Elke zomer beweegt de aarde door de Perseïden-meteorenzwerm. En dit weekend is het weer zover. Het is het ideale moment om naar de hemel te turen en te genieten van een adembenemend spektakel. De Perseïden zorgen vaak voor één van de mooiste sterrenregens, vooral omdat ze zo helder zijn. En ook dit jaar zullen we ze weer in volle glorie kunnen bewonderen.
Wat zijn Perseïden?
De Perseïden zijn genoemd naar het sterrenbeeld Perseus, waar de ‘vallende sterren’ vandaan lijken te komen. Dit sterrenbeeld staat ’s nachts hoog aan de noordoostelijke horizon. De meteorenzwerm bestaat uit puin dat achtergelaten is door de komeet Swift-Tuttle, die een omlooptijd van 133 jaar heeft. Omdat de aarde elk jaar door deze puinwolk beweegt, zien we de Perseïden steeds rond dezelfde tijd. De meteoroïden die de Perseïden veroorzaken bevinden zich voornamelijk net buiten de baan van de aarde om de zon, waardoor de aarde door de kern van de zwerm beweegt. Zoals bij de meeste meteorenzwermen zijn de meeste Perseïden aan het einde van de nacht zichtbaar. De Perseïden bewegen doorgaans sneller dan 200.000 kilometer per uur en zijn bekend om hun helderheid en snelheid. En soms laten ze ook nog eens nalichtende sporen achter.
Hoewel meteoren in de volksmond ook wel ‘vallende sterren’ worden genoemd, hebben de lichtflitsjes die je langs de hemel ziet schieten dus eigenlijk helemaal niets met sterren te maken. Ze worden veroorzaakt door ruimtepuin, vaak niet groter dan een zandkorrel, dat ongeveer 100 kilometer boven ons in de atmosfeer terechtkomt. Door de hoge snelheid van deze deeltjes wordt de lucht voor hen samengeperst, verwarmd en aan het gloeien gebracht. En zo ontstaat het lichtflitsje dat wij vanaf de aarde zien.
De meteorenzwerm bereikt zijn piek op maandag 12 augustus rond negen uur ’s avonds. Volgens sterrenkundige Marc van der Sluys van de website hemel.waarnemen.com kun je tegen het einde van de nacht, tussen 3 en 4 uur, tot wel 65 meteoren per uur zien. Omdat het echte maximum op maandagavond valt, zijn er ook in de nacht vóór het maximum, van zondag op maandag, bijna evenveel ‘vallende sterren’ zichtbaar.
Het beste moment
Daar gaan we even wat dieper op in. Als de radiant van de Perseïden recht boven ons zou staan, zouden we gemiddeld zo’n 85 meteoren per uur zien. Rond 7:30 uur bereikt de radiant zijn hoogste punt, op 84° boven de horizon. Het beste moment om de Perseïden te bekijken is op 13 augustus rond 3:45 uur, wanneer de radiant ongeveer 60° boven de horizon staat. Dan zijn er ongeveer 40 tot 55 meteoren per uur zichtbaar. In totaal kun je bij een donkere, heldere hemel ongeveer 50 tot 65 meteoren per uur aan de hemel zien prijken, inclusief meteoren van andere zwermen en sporadische meteoren. Op een donkere locatie zie je ongeveer drie keer zoveel meteoren als in een lichtvervuild gebied.
Andere dagen
Daarnaast is de zwerm dus niet alleen op de dag van het maximum te zien. Zo is gedurende circa 3,1 dagen rondom het maximum meer dan de helft van het maximale aantal meteoren per uur (zo’n 23) van de Perseïden te zien. Zelfs tot 12 dagen vóór en na het maximum blijven er meteoren van deze zwerm zichtbaar. De piek van de zwerm is relatief kort. Probeer daarom ook enkele nachten vóór en na het maximum te kijken. Houd er echter rekening mee dat het aantal meteoren per uur elke dag na het maximum met ongeveer 40 procent afneemt.
Gunstig
De Perseïden zijn dit jaar beter zichtbaar dan gemiddeld. Volgens Van der Sluys komt dat doordat de maan in de fase van Eerste Kwartier is, voor middernacht ondergaat en de rest van de nacht niet meer storend is. En dat is gunstig: het betekent dat je dit jaar iets meer ‘vallende sterren’ kunt zien dan vorig jaar én dat je meerdere nachten kans hebt om ze te bekijken.
Bekendste meteorenzwerm
De Perseïden zijn waarschijnlijk de bekendste meteorenzwerm. Dat heeft er onder andere mee te maken dat het één van de rijkste zwermen is die we vanaf het noordelijk halfrond kunnen aanschouwen. Bovendien valt het maximum vaak tijdens de zomervakantie. Wist je trouwens dat de meteoren al in het jaar 36 door de Chinezen werden waargenomen, maar het pas in 1835 duidelijk werd dat het om een jaarlijkse zwerm ging?
Nóg meer ‘vallende sterren’
Dit jaar kunnen we ons dus weer opmaken voor tientallen lichtflitsjes die langs de hemel zullen schieten. Als je overigens denkt dat 65 meteoren al veel is, heb je over enkele jaren geluk. Elke twaalf jaar beïnvloedt de zwaartekracht van Jupiter namelijk de banen van sommige meteoroïden, waardoor ze in de aardbaan terechtkomen en we meer meteoren kunnen zien. Dit gebeurde bijvoorbeeld in 2004, toen er meer dan 150 meteoren per uur te zien waren. En ook in 2028 en 2040 zouden we ons mogelijk op extra veel ‘vallende sterren’ kunnen verheugen.
Maar zover is het nog niet. Eerst maar eens van de spectaculaire show aankomend weekend genieten. Ben je van plan te kijken? Om de meteoren zelf waar te nemen is geen speciale apparatuur nodig. De meteoren zijn met het blote oog te zien vanaf een onbewolkte, bij voorkeur donkere locatie. Op plekken met veel lichtvervuiling is slechts ongeveer een derde van het maximale aantal meteoren zichtbaar. Hoe donkerder de omgeving is, hoe beter je de meteoren dus kunt zien. Daarnaast is het duimen voor mooi weer. Want een heldere nachthemel is natuurlijk wel een vereiste voor het spotten van de Perseïden. Op dit moment ziet de weersverwachting er in ieder geval nog goed uit. Succes en veel plezier!
