De ruimtesonde BepiColombo, een samenwerking tussen de Europese ruimtevaartorganisatie (ESA) en de Japanse ruimtevaartorganisatie (JAXA), is al sinds zijn lancering in oktober 2018 onderweg naar Mercurius. Onderweg naar deze raadselachtige binnenplaneet zijn er al heel wat tussenstops gemaakt. Zo slingerde de sonde al langs de aarde en twee keer langs Venus. En ook van de in totaal zes flyby’s langs Mercurius zijn er inmiddels vier voltooid. In dit artikel duiken we in de reis van BepiColombo tot nu toe en bespreken we een aantal bijzondere beelden die de sonde onderweg wist vast te leggen.
Eerste flyby langs Mercurius (1 oktober 2021)
BepiColombo kwam voor het eerst dicht langs Mercurius in oktober 2021. De sonde vloog op een afstand van slechts 199 km langs het oppervlak en wist enkele indrukwekkende foto’s te maken van de kraterachtige landschappen van de minst onderzochte planeet van ons zonnestelsel. Deze eerste ontmoeting gaf ons al een glimp van de rijke, ruige geologie van Mercurius.
Tweede flyby langs Mercurius (23 juni 2022)
Bij de tweede flyby scheerde BepiColombo op een afstand van slechts 200 km langs de planeet. Tijdens deze ontmoeting richtte de sonde zijn camera’s op enkele van de donkerste regio’s van Mercurius, die een intrigerende inkijk gaven in het oppervlaktemateriaal en de complexe samenstelling ervan. Deze regio’s worden nog beter bestudeerd wanneer BepiColombo zich in een stabiele baan rond de planeet heeft genesteld.
Derde flyby langs Mercurius (19 juni 2023)
De derde flyby bracht BepiColombo dichterbij een aantal bijzondere geologische structuren, waaronder enkele lange kliffen en breuken. De observaties helpen wetenschappers begrijpen hoe de korst van Mercurius zich in de loop van miljarden jaren heeft ontwikkeld en welke krachten daarbij een rol hebben gespeeld.
Vierde flyby Mercurius (5 september 2024)
Tijdens de meest recente flyby in september 2024 kwam BepiColombo opnieuw heel dicht bij Mercurius en maakte een spectaculaire reeks beelden die laten zien hoe de planeet zijn hoge dichtheid heeft gekregen en waarom zijn magnetische veld zo ongebruikelijk is. De beelden tonen ook de regio waar toekomstige orbitale metingen gepland staan. Hoewel we daar enkele weken geleden ook uitgebreid over berichtten, publiceerde ESA deze prachtige video samengesteld van deze unieke ontmoeting, die je hieronder kunt bekijken:
Video van Venus-flyby
BepiColombo’s tweede flyby langs Venus vond plaats op 10 augustus 2021. Tijdens deze ontmoeting maakte de sonde gebruik van een reeks foto’s om de dikte en dynamiek van de Venusiaanse atmosfeer te onderzoeken. Ook van deze ontmoeting maakte ESA een unieke video van de foto’s genomen tijdens deze scheervlucht:
BepiColombo’s camera’s
De sonde bestaat uit meerdere onderdelen: de ‘Mercury Transfer Module’ die de huidige reis en voortstuwing voor rekening neemt en de wetenschappelijke onderzoeksorbiters ‘Mercury Planetary Orbiter’ (van de Europese ruimtevaartorganisatie) en de ‘Mercury Magnetospheric Orbiter’ (van de Japanse ruimtevaartorganisatie). Eenmaal in een baan om Mercurius zal BepiColombo beide orbiters loslaten, zolang de sonde nog onderweg is naar Mercurius zitten ze veilig opgeborgen. Dit betekent dat een deel van de instrumenten, waaronder de hoge resolutie camera’s voor wetenschappelijke observaties waarover de orbiters beschikken, tijdens de reis niet gebruikt kunnen worden. Om onderweg foto’s te kunnen maken, maakt BepiColombo dan ook gebruik van drie ‘monitoring camera’s’ die eigenlijk ontworpen zijn om de technische staat van de sonde zelf te observeren, zoals diens antennes en zonnepanelen. Deze camera’s kunnen alleen zwart-witfoto’s maken en de foto’s hebben een vrij lage resolutie (1024×1024 pixels).
De twee orbiters aan boord hebben tot doel meer inzicht te geven in de samenstelling, oorsprong en evolutie van Mercurius. Deze zullen echter pas losgelaten worden wanneer BepiColombo zich, na enige vertraging opgelopen te hebben, in november 2026 in een baan rondom Mercurius zal nestelen. Tegen die tijd zal de sonde in totaal negen zwaartekrachtslingers uitgevoerd hebben. Via deze ingewikkelde slingers kan BepiColombo op efficiënte wijze het enorme snelheidsverschil overbruggen zonder al te veel stuwstof te verbruiken. In aanloop naar november 2026 wachten nog twee flyby’s langs Mercurius: op 1 december 2024 en 8 januari 2025. We zullen nog even geduld moeten hebben voordat BepiColombo bij zijn bestemming arriveert. Het beste aan beelden moet dus nog komen…
Als je benieuwd bent waar BepiColombo zich nú bevindt, klik dan hier voor de interactieve kaart van ESA. Wil je ESA’s database met alle 4.000 foto’s gemaakt door BepiColombo’s monitoring camera’s doorstruinen, klik dan hier (en klik op ‘search’). Voor het downloaden van foto’s 1 t/m 3, hoewel niet de hoogste resolutie, klik je hier (1), hier (2) of hier (3).
De afgelopen decennia hebben ruimtetelescopen en satellieten prachtige foto’s gemaakt van nevels, sterrenstelsels, stellaire kraamkamers en planeten. Ieder weekend halen we een indrukwekkende ruimtefoto uit het archief. Genieten van alle foto’s? Bekijk ze op deze pagina.
Dit artikel is opgedragen aan Sybrandt Bos (*1987), die in 2018 persoonlijk betrokken was bij het verschepen van BepiColombo’s lanceer- en transporthardware vanuit Rotterdam naar de lanceerbasis in Kourou. Met zijn inzet gaf hij deze missie een veilige start richting de sterren. Sybrandt is een vriend, collega, toegewijde vader en echtgenoot. Zijn bijdrage leeft voort in elke stap die BepiColombo zet in de ontdekking van ons zonnestelsel.
