Wil je muggen op afstand houden, laat dan eens de bloemige varianten in de supermarktschappen liggen en kies voor een naar kokos-geurende zeep.
Het is zo oneerlijk. Sommige onfortuinlijke mensen zijn altijd het mikpunt van muggen, terwijl anderen er nauwelijks last van lijken te hebben. Ondertussen hebben al verschillende theorieën over waarom de één een heuse muggenmagneet is en de ander niet, de revue gepasseerd. Een nieuwe studie voegt nu een nieuw stukje aan de puzzel toe. Want het zou zomaar eens te maken kunnen hebben met de zeep waarmee je jezelf wast.
Verzorgingsproducten
Iedereen heeft een eigen, unieke lichaamsgeur. Dit heeft onder andere te maken met wat je eet, hoe je leeft, naar welke plekken je gaat, maar ook met de verzorgingsproducten die je gebruikt. Al sinds de oudheid gebruiken mensen zeep en andere geparfumeerde cosmetische producten. We weten dat zepen de geur die we uitstoten enigszins veranderen. Het is echter onduidelijk of ook muggen ons hierdoor anders ruiken. Muggen hebben het overigens niet alleen op ons bloed voorzien, in feite is hun belangrijkste voedselbron plantennectar. Dus als je jezelf wast met van planten afkomstige geuren, heeft dat dan invloed op de besluitvorming van een mug om al dan niet achter je aan te gaan?
Ziekten
Volgens de onderzoekers is dat een belangrijke vraag om te beantwoorden. Muggenbeten kunnen namelijk niet alleen vervelend zijn, maar ook ronduit gevaarlijk. Denk aan muggen die drager zijn van malaria of knokkelkoorts en er niet voor terugdeinzen om hun slachtoffers met dergelijke ziekten op te zadelen. “In deze context is het van cruciaal belang om te begrijpen waarom muggen sommige mensen meer bijten dan anderen,” vertelt onderzoeker Clément Vinauger in gesprek met Scientias.nl.
Experiment
Om het verband tussen zeep en de mate waarin mensen muggen aantrekken te bestuderen, voerden de onderzoekers een experiment uit. Eerst bogen ze zich over de geurprofielen van vier ongewassen deelnemers. Vervolgens analyseerden ze de geuren die dezelfde deelnemers uitstootten nadat ze zich hadden gewassen met vier merken zeep, te weten Dial, Dove, Native en Simple Truth. Het team bracht ook de specifieke geurprofielen van deze zepen in kaart. Daarna bestudeerden ze hoe aantrekkelijk de deelnemers werden bevonden door Aedes aegypti-muggen, zowel vóór als nadat ze zich met de verschillende zepen hadden gewassen.
Zepen
Het experiment leidt tot enkele interessante ontdekkingen. Allereerst blijkt dat sommige muggen zich met name aangetrokken voelden tot bepaalde unieke geurprofielen van sommige deelnemers. Wassen met zeep veranderde deze geurprofielen aanzienlijk. Kortom, de zepen leken inderdaad de voorkeuren van muggen te beïnvloeden. De muggen leken met name Dove en Simple Truth lekker te vinden en juist uit de buurt te blijven van de mensen die zich met de zeep van Native hadden gewassen. “Het is heel opmerkelijk,” zegt Vinauger. “Mensen die ongewassen muggenmagneten waren, werden na zich gewassen te hebben met de ene zeep nog aantrekkelijker, terwijl een andere zeep hen juist minder aantrekkelijk maakte.”
Verklaring
Drie van de vier geteste zepen leken de aantrekkingskracht van de muggen te verhogen. En op zich is dat niet zo heel verwonderlijk. “Deze drie specifieke zepen zijn sterk geparfumeerd, vooral met chemicaliën die doorgaans worden geassocieerd met de aangename geur van bloemen, planten en fruit,” legt Vinauger uit. “En omdat muggen door planten uitgestoten vluchtige stoffen gebruiken om ze te vinden en suikers uit hun nectar te halen, is het logisch dat als we deze chemicaliën aan onze lichaamsgeur toevoegen, dit onze aantrekkingskracht beïnvloedt.”
Lichaamsgeur
Toch is dit niet het hele verhaal. Hoewel de onderzoekers ontdekten dat sommige zepen muggen aantrokken en andere juist afstootten, verschilde dit enigszins tussen de deelnemers. Dit lijkt te maken te hebben met bepaalde wisselwerkingen tussen de zepen en het unieke geurprofiel van elke persoon. “Wat met name verrassend is aan onze resultaten, is het belang van de wisselwerking tussen specifieke zeepchemicaliën en iemands eigen lichaamsgeur,” merkt Vinauger op. “Met andere woorden, we waren verrast om te zien dat sommige zepen de aantrekkelijkheid van sommige mensen vergroten, terwijl bij andere dat juist niet het geval was. Alle zepen bevatten bovendien de chemische stof limoneen, een bekend insectenwerend middel. Maar ondanks dat dit de belangrijkste chemische stof is in alle vier de zepen, verhoogden drie van de vier geteste zepen de aantrekkingskracht van muggen.”
Chemicaliën
Om na te gaan welke specifieke ingrediënten uit de zepen met name muggen aantrekken of afstoten, analyseerden de onderzoekers tevens de chemische samenstellingen van de verschillende zepen. De onderzoekers vonden vier chemicaliën waar muggen op af lijken te komen en drie chemicaliën die hen juist weghoudt. Zo blijken onder andere lilial (een veelgebruikte geurstof met een bloemige geur die typerend is voor het lelietje-van-dalen) en alfa-isomethyljononeen (een kleurloze geurstof die een wat zoete viooltjesgeur aan producten geeft) muggen aan te trekken. “Onze resultaten tonen overigens aan dat er meer dan alleen de aanwezigheid van deze chemische stoffen, of zelfs een concentratie ervan in een mengsel, nodig is,” zegt Vinauger. “Het gaat om de combinatie met andere chemische stoffen die cruciaal is.” Daarnaast blijken muggen niet zo gesteld op nonalacton (een geurstof met een kenmerkende kokosgeur, die in bourbon whisky zit), benzaldehyde (een bloemenverbinding met een amandelachtige geur) en benzylbenzoaat (een stof die voorkomt in bloemen en vaak gebruikt wordt om schurft te behandelen). “Ook hierbij geldt dat deze chemicaliën afzonderlijk een lokstof kunnen zijn,” zegt Vinauger. “Maar een combinatie van een specifieke concentratie blijkt muggen doeltreffend te weren.”
Kokos
Het betekent dat de onderzoekers hier misschien een effectief anti-muggenmiddel op het spoor zijn. En daarvoor hoef je dus niet eens een vies ruikend goedje op je lichaam te smeren. Een middel dat onder andere een kokosgeur bevat, kan mogelijk al wonderen verrichten. “Hoewel er op dit gebied meer studies nodig zijn, hebben verschillende onderzoeken aangetoond dat van kokos afgeleide producten een sterk, afstotend effect hebben op verschillende insecten die zich met bloed voeden,” zegt Vinauger. “Ik zou een zeep met kokosgeur kiezen om jezelf minder aantrekkelijk voor muggen te maken.” Al zal dit zoals gezegd, afhankelijk van je eigen lichaamsgeur, ook weer niet voor iedereen werken.
Al met al laten de onderzoekers zien dat de zeep die we gebruiken mede bepaalt of we wel of geen muggen aantrekken. Het betekent dat niet alleen onze eigen lichaamsgeur, maar ook geurende producten die we in de winkel kopen, hier invloed op hebben. De onderzoekers zijn van plan om in toekomstig onderzoek meer zepen en vrijwilligers te bestuderen. “We zijn heel nieuwsgierig naar het tijdsverloop,” vertelt Vinauger. “Als je bijvoorbeeld ‘s ochtends een douche neemt, heeft dat dan nog effect op muggen in de avond?” Uiteindelijk zouden de resultaten gebruikt kunnen worden om effectieve anti-muggenmiddelen te fabriceren. “Als we beter gaan begrijpen welke biologische en chemische mechanismen eraan ten grondslag liggen, kunnen we voorkomen dat muggen ons bijten en ziektes overdragen,” besluit Vinauger.
