De vondst bewijst dat er meer dan 2,5 miljard jaar geleden al bacteriën waren die zich zonder zuurstof en zonlicht wisten te redden.
Op twee plaatsen in de Zuid-Afrikaanse provincie Noord-Kaap hebben onderzoekers in gesteenten 2,52 miljard jaar oude gefossiliseerde bacteriën ontdekt. “Deze bacteriën leefden twee miljard jaar vóór planten en bomen, die zo’n 450 miljoen jaar geleden evolueerden,” vertelt onderzoeker Andrew Czaja (je ziet hem op de afbeelding hierboven, hij wijst daar de gesteentelaag aan waar de fossielen uit zijn gehaald).
Amper zuurstof
Zo’n 2,5 miljard jaar geleden bevatte de atmosfeer amper zuurstof (minder dan 1 procent). Onderzoekers vermoedden al langer dat een gebrek aan zuurstof geen onoverkomelijk probleem was voor levensvormen op aarde. Ze namen aan dat er in diepe wateren of modder wel levensvormen waren die geen zonlicht of zuurstof nodig hadden om in leven te blijven. Maar direct bewijs voor het bestaan van dergelijke levensvormen bleef uit. Tot nu. “Deze fossielen zijn de oudste ons bekende organismen die in de duisternis en op grote diepte in het water leefden,” stelt Czaja.
Sulfaat
De gefossiliseerde bacteriën zijn vrij groot en bolvormig. Ze consumeerden vulkanisch waterstofsulfide en gaven sulfaat af. Dat proces is vergelijkbaar met het proces dat we vandaag de dag zien bij moderne bacteriën die rottend organisch materiaal omzetten in mineralen en gassen. “Het afvalproduct van de ene bacterie was voedsel voor de andere,” stelt Czaja. “Hoewel ik niet kan beweren dat deze vroege bacteriën precies hetzelfde waren als de bacteriën van vandaag de dag, nemen we aan dat ze wel hetzelfde deden.”
In het filmpje zie je een 3D-afbeelding van een gefossiliseerde bacterie. Oorspronkelijk was de – nu samengedrukte – bacterie rond.
Opmerkelijk
Er wordt veel gediscussieerd over wanneer deze zwavel-oxiderende bacteriën ontstonden en welke rol ze speelden in de evolutie ven het leven op aarde. “Deze fossielen vertellen ons dat zwavel-oxiderende bacteriën er 2,52 miljard jaar geleden al waren en iets opmerkelijks deden.”
Niet lang daarna veranderde echter alles. Tussen de 2,4 en 2,2 miljard jaar geleden vond de zuurstofrevolutie plaats: bacteriën die in ondiepere wateren leefden gingen – middels fotosynthese – meer en meer zuurstof produceren. Hierdoor nam de zuurstofconcentratie in de atmosfeer geleidelijk aan toe.