Sommige bacteriën in water houden wel van een stukje plastic. Sterker nog, ze eten het liever dan het natuurlijke spul waar ze zich normaal gesproken te goed aan doen. Daarmee kunnen ze een bijdrage leveren aan het schoonhouden van de Europese meren.
De bacteriën komen van nature in de 29 onderzochte meren voor. Ze groeien sneller en efficiënter als ze de resten van plastic tassen en andere plastic troep opeten in plaats van bijvoorbeeld blaadjes en twijgjes. De bacteriën breken de koolstofverbindingen af in het plastic om ze als voedsel te gebruiken voor hun eigen groei.
Natuurlijke manier
Door de wateren te verrijken met deze specifieke soorten bacteriën kan plastic op een natuurlijke manier uit het water worden gehaald. Het effect is groot: terwijl de bacteriegroei meer dan verdubbelde, nam het koolstofniveau dat de plastic vervuiling veroorzaakte in meren met maar 4 procent toe.
Uit de studie, die in vakblad Nature Communications verscheen, blijkt dat het plastic in de meren de bacteriën aanzet tot een nog snellere groei: de bacteriën breken het plastic niet alleen af, maar zijn daarna ook beter in staat om andere koolstofverbindingen in het meer te verwerken.
Liever plastic
De bacteriën bleken de koolstofverbindingen van plastic te verkiezen boven de natuurlijke varianten. De onderzoekers denken dat dit komt, doordat de koolstofverbindingen van plastic gemakkelijker zijn af te breken en dus sneller gebruikt kunnen worden als voedsel. “Het is bijna alsof de bacteriën meer honger krijgen van het plastic. Ze gebruiken eerst het plastic als voedsel, omdat het zo gemakkelijk af te breken is. Daarna zijn ze beter in staat om ook het ‘moeilijkere’ voedsel te verteren, de organische materialen in het meer”, aldus onderzoeker Andrew Tanentzap van de University of Cambridge. “Dit betekent dat de plastic vervuiling het hele voedselsysteem in de meren stimuleert, want hoe meer bacteriën, hoe meer voedsel voor de grotere organismen, zoals eenden en vissen.”
Het effect varieerde, afhankelijk van de diversiteit aan bacteriesoorten in het water. Meren met meer verschillende soorten waren beter in staat om plastic af te breken. Ook ruimden bacteriën meer plastic op in meren met minder natuurlijke koolstofverbindingen. Dat komt doordat de bacteriën simpelweg minder ander voedsel hadden om uit te kiezen.
Bacteriegroei stimuleren
Deze studie kan helpen om de meren te selecteren met de meeste plastic vervuiling om daar de bacteriegroei te stimuleren. Als er in een meer veel plastic zit, maar weinig bacteriën en veel natuurlijke koolstofverbindingen dan is het ecosysteem extra kwetsbaar. Door dit te onderzoeken en eventueel bacteriën toe te voegen kunnen we de strijd met plastic aangaan. “Helaas zal plastic onze natuur nog decennialang vervuilen. Maar onze studie helpt om de microben te identificeren die we kunnen inzetten om het plastic afval af te breken en zo de milieuvervuiling te verminderen”, zegt professor David Aldridge van Cambridge.
29 meren
Voor de studie zijn monsters genomen van 29 meren in Scandinavië in augustus en september 2019. De meren verschilden in diepte, breedte, regio, oppervlaktetemperatuur en diversiteit van koolstofverbindingen. De wetenschappers versnipperden voor hun experiment plastic zakken in piepkleine stukjes in water, zodat de koolstofverbindingen vrijkwamen. Daarna vulden ze flessen met water uit het meer. Aan de helft voegden ze het ‘plastic water’ toe, aan de andere helft gedestilleerd water. Na 72 uur in het donker maten de wetenschappers de bacteriële activiteit in elk van de flessen.
Geen excuus
In het water met de plastic koolstofverbindingen verdubbelde de massa van de bacteriën op een heel efficiënte manier. In drie dagen tijd was ongeveer de helft van het koolstof opgenomen door de bacteriën. “Als plastic zakken in meren en rivieren terechtkomen hebben ze een dramatische en onverwachte impact op het hele ecosysteem”, zegt onderzoeker Eleanor Sheridon van Cambridge, daarmee doelend op de bacteriegroei, die het hele systeem beïnvloedt. “Hopelijk kunnen we met onze resultaten mensen aanmoedigen om nog voorzichtiger te zijn met plastic in de natuur.”
Want dat benadrukken de onderzoekers nog: hun studie mag geen excuus zijn om plastic in het water te gooien, onder het mom van: de bacteriën ruimen het wel op.
