Bacterie die het zelfs in kernreactoren uithoudt, kan ook op Mars miljoenen jaren op rij standhouden

En daarmee is de kans dat er (voormalig) leven op Mars wordt ontdekt weer een stukje aannemelijker.

Mars is een harde en meedogenloze planeet. De droge en ijzige omstandigheden (de gemiddelde temperatuur ligt er gemiddeld rond de -63 graden Celsius) maken onze naaste buur een onherbergzame plek voor leven. Bovendien wordt Mars ook nog eens voortdurend gebombardeerd met galactische kosmische straling en zonneprotonen. Toch bestaat er een weerbarstige bacterie die in dergelijke vijandige omgevingen zou kunnen leven, zo bewijst een nieuwe studie. En dat geeft onderzoekers hoop voor de ontdekking van Martiaans leven.

Studie
In de studie verzamelden onderzoekers zes bacteriën en schimmels en stelden deze noodlottige microben bloot aan een gesimuleerd, vijandig Marsoppervlak. De microben kregen dezelfde droge en ijzige omstandigheden te verduren terwijl ze tegelijkertijd werden gebombardeerd met gammastraling (om zo de kosmische straling in de ruimte na te bootsen). “Er is geen water in de Martiaanse atmosfeer, dus cellen en sporen drogen uit,” legt onderzoeker Brian Hoffman uit. “Het is ook bekend dat de oppervlaktetemperatuur op Mars ongeveer gelijk is aan die van droogijs, dus het is er echt heel koud.”

Conan the Bacterium
Hoewel de meeste micro-organismen na toetakeling het loodje legden, bleek één exemplaar winterhard: Deinococcus radiodurans, ook wel Conan the Bacterium genoemd. Dit is een zeer weerbarstige bacterie die in de grond en in uitwerpselen leeft, maar die ook in kernreactoren wordt aangetroffen.

Conan the Bacterium groeiend op een petrischaaltje. Afbeelding: Northwestern University

Ook tijdens de experimenten van de onderzoekers gaf deze kranige microbe zich niet zomaar gewonnen. Zelfs niet na uitgedroogd, bevroren en bestraald te worden. Volgens de onderzoekers zou de levensduur van deze taaie microbe sterk toenemen als deze zich onder het Martiaanse oppervlak verborgen zou houden. Sterke kosmische straling aan het oppervlak zou de microbe binnen een paar uur fataal worden. Maar wanneer hij zich 10 centimeter onder het oppervlak schuilhoudt, zou Conan the Bacterium het zeker 1,5 miljoen jaar weten uit te houden. Sterker nog, 10 meter onder het Martiaanse oppervlak zou de pompoenkleurige microbe wel 280 miljoen jaar kunnen overleven.

Hoe dan?
Dat Conan the Bacterium bijna onverwoestbaar is, is deels te danken aan de genomische structuur van de bacterie, zo leggen de onderzoekers uit. De chromosomen en plasmide van de microbe blijken aan elkaar te zijn gekoppeld, waardoor ze perfect uitgelijnd blijven. Bovendien bezit zijn cel meerdere kopieën van zijn genoom. Zolang er één genoom intact blijft, is de soort in staat te overleven. De bacterie beschikt bovendien over een zeer efficiënt DNA-reparatiesysteem. En daarom kan hij zelfs de meest intense straling weerstaan.

De bevindingen suggereren dat de kans om (voormalig) leven op Mars te ontdekken groter is dan eerder werd gedacht. Want ondanks dat water op Mars miljarden jaren geleden al is verdwenen, stellen de onderzoekers dat als er ooit een microbe, vergelijkbaar met Conan the Bacterium, op Mars heeft geleefd, zijn overblijfselen misschien nog altijd onder de grond te vinden zouden kunnen zijn.

Leven op Mars
“Daarnaast is de omgeving op Mars regelmatig veranderd en aangetast door meteorietinslagen,” zegt Michael Daly. “Dit kan hebben geleid tot herbevolking en verspreiding. Als er bovendien ooit leven op Mars heeft bestaan – zelfs als er nu geen levensvatbare levensvormen meer aanwezig zijn – kunnen hun macromoleculen en virussen veel, veel langer overleven. Dit vergroot de kans dat er tijdens toekomstige missies (voormalig) leven wordt ontdekt.

Slapende bacteriën
Het is goed nieuws voor toekomstige missies, waaronder ExoMars (Rosalind Franklin rover) en de Mars Life Explorer. Tijdens deze missies zal er tot ongeveer twee meter onder het oppervlak geboord worden om zo materialen te verzamelen. De bevindingen uit de huidige studie betekenen dat als de eerste monsters op aarde arriveren, wetenschappers deze goed zouden moeten uitpluizen, op zoek naar slapende bacteriën. Want mogelijk bestaan er op Mars, net als op aarde, wel weerbarstige bacteriestammen die ondanks de barre omstandigheden op de rode planeet net onder het oppervlak weten te overleven.

Meeliftende bacteriën
Overigens is de studie ook een wake-upcall. Nu we namelijk weten dat dergelijke taaie bacteriën op aarde voorkomen, zouden toekomstige astronauten en ruimtetoeristen moeten uitkijken dat ze Mars niet onbedoeld besmetten met meeliftende microben, zo waarschuwen de onderzoekers “Onze studie is eigenlijk tweeledig,” aldus onderzoeker Michael Daly. “Enerzijds moeten we uitkijken dat we Mars niet met onze bacteriën besmetten, maar we zullen ook moeten opletten dat we de aarde niet met Martiaanse microben verontreinigen.”

Dat onze aarde besmet kan raken met buitenaardse microben, of dat we zelf andere planetaire hemellichamen met aardse exemplaren besmetten, is overigens een reële zorg. Het gevaar dreigt dat monsters die van andere hemellichamen naar de aarde worden meegenomen, bepaalde onbekende microben herbergen. En wanneer deze in onze wereld terechtkomen, kunnen ze een serieus probleem veroorzaken voor ecosystemen of ons eigen menselijk welzijn. Andersom is het ook het geval; de kans bestaat dat aardse microben meeliften op ruimtevaartuigen en zo op andere hemellichamen landen. En je wilt daar natuurlijk geen aardse bacteriën of schimmels afzetten die eventuele aliens het leven zuur gaan maken óf – misschien nog wel erger – in een later stadium onterecht voor aliens worden aangezien. Gelukkig is deze dreiging al wel langer in het vizier van ruimteagentschappen. Er wordt dan ook grondig gezocht naar manieren om de bioveiligheid op aarde, alsmede op andere planeten, te verbeteren.

Bronmateriaal

"Ancient bacteria might lurk beneath Mars’ surface" - Northwestern University

Afbeelding bovenaan dit artikel: Northwestern University

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd