Op een persoon met wie speeksel wordt gedeeld – bijvoorbeeld door hapjes van hetzelfde voedsel te nemen – kun je vanuit het oogpunt van baby’s pas echt bouwen.
Sociale relaties zijn in menselijke samenlevingen van cruciaal belang. En dat begint al vroeg. Jonge kinderen moeten bijvoorbeeld leren op wie ze kunnen rekenen om voor hen te zorgen. Onderzoekers hebben nu een signaal ontdekt dat baby’s gebruiken om te bepalen of twee mensen hecht zijn en dus een wederzijdse ‘verplichting’ hebben elkaar te helpen: de uitwisseling van speeksel.
Innige relaties
In menselijke samenlevingen wordt er doorgaans onderscheid gemaakt tussen hechte en oppervlakkige relaties. Een opvallend verschil is dat mensen in hechte relaties vaker bereid zijn om bepaalde lichaamsvloeistoffen, zoals speeksel, met elkaar te delen. “De persoon met je wie speeksel deelt, staat meestal dicht bij je,” legt onderzoeker Ashley Thomas in gesprek met Scientias.nl uit.
Lepel
Daar zul je je vast wel in kunnen vinden. Zo vind je het waarschijnlijk een stuk minder vies om een lepel met je broer te delen dan met een wildvreemde. Tegelijkertijd voel je waarschijnlijk ook een grotere verplichting naar je broer toe om hem in gevallen van nood te hulp te schieten. Wanneer baby’s net ter wereld zijn gekomen, weten ze natuurlijk nog niet welke relaties innig en dus ook moreel bindend zijn. Ze moeten een manier hebben om dit te leren door te kijken naar wat er om hen heen gebeurt. Een prangende vraag is echter hóe jonge kinderen dat doen; waar letten ze op? “We vroegen ons af of baby’s onderscheid maken tussen verschillende soorten relaties en of ze speekseluitwisseling mogelijk als een signaal gebruiken om die te herkennen,” aldus Thomas.
Toneelstukje
De onderzoekers bestudeerden baby’s (van 8,5 tot 10 maanden) en peuters (tussen de 16,5 en 18,5 maanden) terwijl zij naar een toneelstukje keken. In het toneelstukje at een pop samen met een actrice een sinaasappelschijfje (wat inhoudt dat er speeksel werd gedeeld) en gooide een bal over met een andere actrice. Toen de pop later begon te huilen, keken zowel de baby’s als de peuters als eerste en het langst naar de actrice met wie de pop het sinaasappelschijfje had gedeeld, alsof ze ervan uitgingen dat zij eerder troost zou bieden.
Experiment twee
In een tweede experiment richtten de onderzoekers zich meer specifiek op de uitwisseling van speeksel. Een actrice plaatste haar vinger eerst in haar eigen mond en vervolgens in de mond van de pop. Vervolgen plaatste de actrice haar vinger op haar eigen voorhoofd en vervolgens op het voorhoofd van een andere pop. Later, toen de actrice begon te huilen, keken alle kinderen naar de pop met wie ze speeksel had gedeeld.
Nood
Met de studie tonen de onderzoekers aan dat jonge kinderen verwachten dat degenen die speeksel delen elkaar zullen helpen wanneer de nood hoog is, veel meer dan wanneer er alleen samen met speelgoed wordt gespeeld. Het betekent dat baby’s dus speekseluitwisseling gebruiken om erachter te komen wie om hen heen het meest waarschijnlijk te hulp zal schieten. “De bevindingen suggereren dat het delen van speeksel een belangrijk signaal is dat baby’s helpt om meer te weten te komen over hun eigen sociale relaties en die van mensen om hen heen,” aldus de onderzoekers.
Complexe wereld
Het delen van voedsel, maar bijvoorbeeld ook het geven van kusjes, kunnen dus signalen zijn die jongere kinderen gebruiken om de sociale wereld om hen heen te interpreteren. Deze algemene vaardigheid om te leren over sociale relaties is erg nuttig. “Baby’s worden geboren in een zeer complexe wereld,” vertelt Thomas. “Een deel van die complexiteit komt voort uit sociale relaties. Maar jonge kinderen zijn al vroeg in staat om onderscheid te maken tussen innige en oppervlakkige relaties. Een reden waarom dit voor hen belangrijk is, is omdat menselijke baby’s – die langer afhankelijk zijn van volwassenen dan veel andere soorten – op deze manier kunnen achterhalen op wie ze kunnen rekenen voor hun overleving. Onze bevindingen laten nu zien dat zelfs jonge baby’s al veel over hun sociale wereld weten, nog voordat ze zelf veel ervaring hebben.”
De onderzoekers laten het onderwerp nog niet los. “We zijn erg geïnteresseerd in de vraag of baby’s over de hele wereld op dezelfde manier op het delen van speeksel reageren,” vertelt Thomas. Niet alleen willen ze baby’s uit andere culturen bestuderen, ook verschillende soorten gezinsstructuren zullen de revue passeren. Bovendien is het de vraag of baby’s ook hun eigen speeksel eerder zullen delen met degenen die dicht bij hen staan. Thomas moet ons vooralsnog het antwoord schuldig blijven. “Dit is echter een goede vraag die we in toekomstige studies hopen te onderzoeken,” besluit ze.