De walvis werd voor het eerst in 2013 waargenomen nabij Colombia in Zuid-Amerika. Negen jaar later dook hij ineens langs de Afrikaanse kust, vlakbij Zanzibar, op.
Een volwassen mannelijke bultugwalvis heeft een ongelofelijke reis achter de rug. Het mannetje werd gefotografeerd op twee voortplantingslocaties die meer dan 13.000 kilometer van elkaar vandaan liggen. Dit betekent dat het dier maar liefst een derde van de wereld heeft overgezwommen.
Van Colombia tot Zanzibar
De walvis werd voor het eerst in 2013 gespot nabij Colombia in Zuid-Amerika, in de Oostelijke Stille Oceaan. Negen jaar later, in 2022, dook hij onverwachts op langs de Afrikaanse kust, vlakbij Zanzibar, in de Zuidwestelijke Indische Oceaan. Het is de langste reis die ooit voor een bultrugwalvis is vastgelegd.
Opmerkelijk
Volgens co-auteur en bioloog Ted Cheeseman is de reis van de bultrug zeer opmerkelijk. “Zozeer zelfs, dat we, toen we de overeenkomsten tussen de foto’s van de walvis uit Colombia en Zanzibar zagen, dachten dat één van de foto’s per ongeluk verkeerd was gelabeld”, vertelt hij in een interview met Scientias.nl. “Maar het bleek toch te kloppen.”
Staart
Hoe Cheeseman zo zeker weet dat het om dezelfde walvis gaat? “Bultrugwalvissen hebben unieke staarten”, legt hij desgevraagd uit. “Deze staarten kunnen we visueel herkennen, net zoals we een gezicht of vingerafdruk identificeren. Deze methode wordt al 50 jaar gebruikt. Onze innovatie is echter om dit proces te automatiseren, zodat we alle bultrugwalvissen wereldwijd kunnen vergelijken. Zonder deze techniek zouden we deze uitzonderlijke langeafstandsmigrant nooit hebben ontdekt.”
Lange afstanden
Dankzij de nieuwe techniek krijgen onderzoekers een steeds beter beeld van de migratiepatronen van bultruggen. “We hebben nu een database met meer dan 109.000 bultrugwalvissen wereldwijd”, vertelt Cheeseman. “Dit heeft ons in staat gesteld om al veel walvissen te ontdekken die indrukwekkende afstanden afleggen. Het merendeel van deze walvissen bevindt zich overigens op de verwachte plekken. Zo zien we vaak dat ze van Colombia, waar ze zich voortplanten, helemaal naar het westelijke Antarctisch Schiereiland zwemmen, waar ze foerageren. Toch zijn er enkele gevallen waarin walvissen ver van hun verwachte routes worden aangetroffen, en dit is het meest extreme voorbeeld.”
13.000 kilometer
Inderdaad, want een afstand van 13.000 kilometer is werkelijk ongekend. “De meeste walvissen leggen tussen de 5000 en 8000 kilometer af, wat al indrukwekkend is”, vertelt Cheeseman. “Maar in dit geval is de afstand nog veel groter. Bovendien heeft de walvis onderweg ook nog andere populaties in de Atlantische Oceaan gepasseerd. Het is niet ongebruikelijk dat een walvis een naburige populatie bezoekt, maar om zomaar 1/3 van de wereld over te zwemmen, is echt uniek.”
Partner
Een prangende vraag is waarom deze avontuurlijke bultrugwalvis deze epische reis eigenlijk in de eerste plaats maakte. Omdat hij op twee voortplantingslocaties is aangetroffen, laat het antwoord zich al raden. “De walvis was al volwassen toen hij Colombia verliet, dus het is onwaarschijnlijk dat hij verdwaald was”, merkt Cheeseman op. “Walvissen weten heel goed waar ze naartoe navigeren. Het lijkt dan ook waarschijnlijk dat hij deze reis maakte om een partner te vinden. Of misschien was hij op zoek naar voedsel.”
Leren
De studie, gepubliceerd in het vakblad Royal Society Open Science, laat dan ook zien hoe milieuveranderingen, verschuivende voedselbronnen en voortplantingsstrategieën het gedrag van bultruggen beïnvloeden. Het behoud van deze soort vraagt daarom om wereldwijde inspanningen en dieper inzicht in de migratiebewegingen van walvissen. Waarom we nog steeds zoveel over walvissen moeten leren? “Alle grote walvissoorten werden afgelopen eeuw bijna tot uitsterven bejaagd”, zegt Cheeseman. “Ze bevinden zich dus in een zeer ongebruikelijke periode, waarin ze demografisch gezien erg jong zijn (zoals het beoordelen van een menselijke cultuur op basis van het gedrag in een kleuterklas) en er zoveel verandert in de oceanen om hen heen.”
Internationale samenwerking
Volgens Cheeseman is internationale samenwerking en burgerwetenschap essentieel om meer over deze indrukwekkende zeezoogdieren te leren – en ze te beschermen. “Onze oceanen zijn met elkaar verbonden, en geen enkele bultrugwalvis leeft binnen de grenzen van één enkel land”, onderstreept de onderzoeker. “We zouden dan ook onze oceanen moeten beheren met het oog op het grotere geheel.”
Al met al is er nog genoeg stof voor verder onderzoek. “Wat we bijvoorbeeld nog niet weten, maar wel graag zouden willen weten, is wat de impact is van langeafstandsmigranten”, zegt hij. “Vooral in de Indische Oceaan is er veel reden om deze populaties te bestuderen en beter te begrijpen, aangezien de gezondheid van de oceanen direct bijdraagt aan gezonde menselijke samenlevingen.”
