Na meer dan twee jaar tobben doen wetenschappers een bizarre ontdekking in het brein van de vrouw: daar blijkt zich een 8 centimeter lange, levende worm te bevinden!
Dat opmerkelijke verhaal hebben wetenschappers nu opgetekend in het blad Emerging Infectious Diseases. Een hoofdrol is daarin weggelegd voor een onfortuinlijke 64-jarige Australische vrouw die in januari 2021 te maken krijgt met diarree, gevolgd door koorts, hoesten en kortademigheid. Na drie weken wordt ze met deze aanhoudende klachten in het ziekenhuis opgenomen, alwaar ze geen echte oorzaak kunnen vinden.
Rondworm
Maanden gaan voorbij en rond 2022 begint de vrouw vergeetachtig en depressief te worden. Besloten wordt om een MRI-scan te maken. Daarop spotten onderzoekers iets afwijkends: in één van de frontale kwabben – te vinden aan de voorkant van het brein – wordt een ‘atypische laesie’ gesignaleerd. Vervolgonderzoek wijst vervolgens uit dat gaat om een acht centimeter lange rondworm die niet veel later – levend en zelfs nog druk wriemelend – tijdens een operatie uit de hersenen verwijderd wordt.
Primeur
Een analyse van de rondworm wijst weer wat later uit dat het gaat om een rondworm behorende tot de soort Ophidascaris robertsi. Een opzienbarende conclusie, want deze rondworm is nog nooit in mensen aangetroffen. “Voor zover we weten is het ook voor het eerst dat we deze in het brein van een zoogdier aantreffen,” stelt onderzoeker Sanjaya Senanayake.
Python
Normaliter huist de rondworm in kwestie namelijk in het lijf van ruitpythons. Die pythons vergaren de rondwormen door kleine zoog- en buideldieren te eten die op hun beurt weer larven van de rondworm herbergen. Die larven groeien in de slokdarm en maag van de pythons uit tot volwassen rondwormen, wier eitjes vervolgens door de python weer worden uitgepoept.
De spinazie
Maar hoe is deze rondworm dan in het brein van de onfortuinlijke Australische terecht gekomen? Daar hebben de onderzoekers wel ideeën over. Enige tijd voor de vrouw haar eerste symptomen ontwikkelde, plukte ze Nieuw-Zeelandse spinazie (Tetragonia tetragonioides) die groeide naast een meertje nabij haar woning. Waarschijnlijk had een door de rondworm geïnfecteerde python enige tijd daarvoor in diezelfde groente gepoept en dus de eitjes van de rondworm afgezet. Vermoedelijk is de vrouw geïnfecteerd tijdens het plukken van de groente of korte tijd daarna, tijdens het eten ervan.
Speld in een hooiberg
Dat het vervolgens meer dan een jaar duurde voor artsen de mankerende vrouw een diagnose konden geven, is wel te verklaren, zo legt onderzoeker Karina Kennedy uit. “Zij (de Australische patiënte, red.) ontwikkelde in eerste instantie buikpijn en diarree, gevolgd door koorts, hoesten en kortademigheid. Achteraf gezien waren die symptomen waarschijnlijk het resultaat van de migratie van de rondwormlarven vanuit de darmen naar andere organen, zoals de lever en de longen.” Maar een longbiopsie leverde niets op. “In die monsters werden geen parasieten aangetroffen. Maar in die tijd was het identificeren van een microscopisch kleine larve, die nog niet eerder een mens geïnfecteerd had, een beetje te vergelijken met het zoeken naar een speld in een hooiberg.” Pas een jaar later, toen de vrouw ook vergeetachtig en depressief werd, begonnen de puzzelstukjes op zijn plaats te vallen.
Medicatie
Nadat artsen de rondworm uit het brein van de vrouw verwijderd hadden, kreeg ze medicatie om eventuele larven – waarvan bekend is dat ze langdurig in hun gastheren stand kunnen houden – te bestrijden. En nog altijd wordt de vrouw goed in de gaten gehouden. “Het is nooit makkelijk of wenselijk om ’s werelds eerste patiënt met wat voor aandoening dan ook te zijn,” stelt Senanayake. “Ik kan onze bewondering voor deze vrouw die tijdens dit hele proces zo geduldig en moedig was, niet vaak genoeg benadrukken.”
Nieuwe gevallen
Voor nu is de vrouw de eerste en enige door Ophidascaris robertsi geïnfecteerde menselijke patiënt. Maar of dat zo blijft, is twijfelachtig. “Deze Ophidascaris-infectie is niet overdraagbaar van mens op mens, dus het zal geen pandemie veroorzaken,” merkt Senanayake op. “Maar de slang en parasiet komen ook wel voor in andere delen van de wereld, dus het is aannemelijk dat de komende jaren in andere landen ook andere gevallen gedetecteerd worden.”
Waakzaamheid
Genoeg reden om waakzaam te zijn – en niet alleen als het gaat om O. robertsi. “In de laatste dertig jaar zijn er wereldwijd ongeveer dertig nieuwe infectieziekten ontdekt. Van alle opkomende infecties wereldwijd is ongeveer 75 procent zoönotisch, wat betekent dat deze van dieren op mensen zijn overgesprongen.” Een bekend voorbeeld daarvan is natuurlijk het coronavirus dat de afgelopen jaren veel slachtoffers eiste. Het gevaar van ziekten en infecties – hetzij veroorzaakt door virussen of parasieten – die van oorsprong onder dieren voorkomen, maar op een gegeven moment ook mensen weten te vinden, is reëel, zo benadrukken de onderzoekers nog maar eens. Zeker nu mensen steeds meer leefgebieden van dieren binnendringen en daardoor ook steeds meer met (wilde) dieren in contact komen.
Een andere les die uit deze casus kan worden getrokken, is dat voorzichtigheid altijd op zijn plaats is wanneer mensen voedsel verbouwen of in de natuur verzamelen, zo stelt Kennedy. “Mensen die voedsel verbouwen of verzamelen zouden daarna altijd hun handen moeten wassen. En al het voedsel dat uiteindelijk gekookt wordt of in salades belandt, moet goed gewassen worden. Hetzelfde geldt voor snijplanken en keukenoppervlakken.”
