Astronomen zien prachtige spiraal om ster ontstaan

Astronomen hebben een wel heel bijzonder fenomeen waargenomen: Een grote spiraal van heet gas die om een rode reus heen hangt. De oude ster R Sculptoris heeft een grote ‘schil’ om zich heen die zich in een spiraalvorm buigt.

De foto is gemaakt door de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array (of ALMA). De ‘schil’ van gas, zoals te zien op de foto, ontstaat wanneer een rode reus in de laatste fase van zijn leven komt. In die fase begint de ster grote hoeveelheden massa af te stoten. Tijdens deze fase begint de ster ook te pulseren, waarbij er grote hoeveelheden helium verbranden. Die vormen een schil om de zon heen.

(Relatief) snel
De pulsen volgen elkaar, naar astronomische begrippen, vrij snel op: iedere 10.000 tot 50.000 jaar. Eén puls duurt hooguit een paar honderd jaar. De waarnemingen van ALMA laten zien dat de laatste puls van R Sculptoris zo’n 1800 jaar geleden plaatsvond en 200 jaar duurde. Daarbij stootte de ster een grote hoeveelheid helium af. Die draagt bij aan de schil van gas en stof die om de zon heen hangt. Dat gas en die stof vormen vervolgens de kern van nieuw te vormen planeten.

Krachtige telescoop

ALMA is een bijzonder sterke telescoop. Vorige week maakte hij al deze foto

Nog een ster
Dat de schil een spiraalvorm aanneemt, komt volgens de onderzoekers door een andere ster die dicht in de buurt rondcirkelt. Die ster hebben de astronomen nog niet waargenomen, maar ze zijn hoopvol voor de toekomst. “Toen we dit fenomeen waarnamen, werkte ALMA nog maar met de helft van zijn antennes,” vertelt onderzoeker Wouter Vlemmings. “We zijn daarom erg benieuwd wat we in de toekomst kunnen verwachten van de telescoop.” ALMA werkt momenteel nog in een experimentele fase.

De ontdekking is één van de eerste wetenschappelijke resultaten van de Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, een telescoop die pas officieel in 2013 volledig in gebruik wordt genomen. Bij eerdere metingen was de schil al waargenomen, maar nog niet de spiraalvorming.

Computersimulaties
De astronomen hebben nog moeite het fenomeen goed te kunnen begrijpen. Daarom hebben ze allerlei computersimulaties uitgevoerd op dit zogenaamde ‘dubbelstersysteem’ (een sterrenstelsel met twee sterren). Die simulaties moeten kijken of de waarnemingen overeen komen met wat we tot nu toe wisten over dit soort systemen. “Met deze waarnemingen komen we meer te weten over waar ons eigen zonnestelsel vandaan komt hoe het uiteindelijk zou kunnen eindigen met onze eigen zon.”

Bronmateriaal

"Surprising Spiral Structure Spotted by ALMA" - ESO.org
De foto bovenaan dit artikel is gemaakt door ESO.

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd