De ster HD110067 is 100 lichtjaren van ons vandaan en ligt daarmee in de buurt. Nu blijkt dat deze ster een stuk bijzonderder is dan aanvankelijk werd gedacht. Uit nader onderzoek blijkt dat deze ster wel zes planeten onder zijn hoede heeft die in een zeer zeldzaam resonant systeem rondom de ster dansen. En dat doen ze al een miljard jaar lang, ongestoord.
De meeste planetenstelsels worden gevormd in een resonant systeem. Dit betekent dat de planeten regelmatige krachten op elkaar uitoefenen. Zo draait de binnenste planeet a in negen dagen om de ster HD110067. Voor elke drie keer rondjes die a maakt, legt b er twee af. Voor elke drie rondjes die b maakt, legt c er twee af, enzovoort. Alleen de buitenste twee hebben een ander ritme, die leggen drie rondjes af waar de voorganger er vier kan maken. Het geheel heeft wat weg van een dans. Het onderzoek is gepubliceerd in het blad Nature.
Dansende sterren
De gevonden planeten zijn geclassificeerd als ‘sub-Neptunes’, wat betekent dat ze groter zijn dan de aarde maar kleiner dan Neptunes. Wat de vondst extra speciaal maakt is dat er nog maar twee keer eerder een resonant systeem is gevonden. Dit is omdat de onderlinge balans in zo’n systeem erg fragiel is. Zo kunnen de planeten al heel snel verstoord worden door externe krachten. Denk bijvoorbeeld aan een andere ster die net iets te dicht in de buurt komt of een meteoriet die met een enorme impact op één van de planeten zelf inslaat.
Rafael Luque is een wetenschapper die heeft meegeholpen aan het onderzoek. Hij laat weten: “We schatten in dat ongeveer één procent van alle stelsels een resonant patroon heeft. Het is dan ook heel bijzonder dat HD110067 zo lang ongemoeid is gebleven.” De vondst is dan ook uniek te noemen en een kans voor wetenschappers om onderzoek te doen naar hoe een onverstoord planetenstelsel eruitziet.
Zoektocht
Het stelsel rondom de ster HD110067 houdt wetenschappers al geruime tijd bezig. Al in 2020 werden er signalen opgevangen door NASA’s TESS-satelliet waaruit opgemaakt kon worden dat er in ieder geval twee planeten aanwezig waren. Echter was er ook een hoop data waar wetenschappers geen chocola van konden maken. “Dit was dan ook het punt waarop we besloten om gebruik te maken van ESA’s CHEOPS-satelliet,” laat Luque weten. “Hierdoor werd het mogelijk om een derde planeet te spotten. Toen we eenmaal het patroon van de eerste drie planeten konden vastleggen, werd duidelijk dat het om een resonant systeem ging. Toen konden we de baan van de andere planeten voorspellen.”
Hiervoor werd eerder verkregen data gebruikt, en wat bleek? Het klopte allemaal precies. Zo werd wellicht wel de oudste dans óóit ontdekt.
