Het ongenadige sterfproces van de moederster zou de planeet eigenlijk moeten hebben vermorzeld. Maar toch wist de planeet op de één of andere manier kranig stand te houden.
Onze zon heeft nog zo’n vijf miljard jaar te leven. Daarna zal hij veranderen in een woeste rode reus en de meeste planeten in ons zonnestelsel naar zich toetrekken en opslokken. Onze aarde zal waarschijnlijk in heet plasma worden gehuld en uiteindelijk worden vernietigd. Toch is niet alle hoop verloren, zo toont een nieuwe studie aan. Want onderzoekers zijn op een weerbarstige planeet gestuit die de gewelddadige ondergang van zijn moederster verbazingwekkend genoeg heeft weten te overleven.
Planeet
Het gaat om een Jupiter-achtige gasplaneet die Halla heet en zo’n 520 lichtjaar van de aarde verwijderd is. Halla draait krappe rondjes rond de reuzenster Baekdu, te vinden in het sterrenbeeld Kleine Beer (Ursa Minor). Deze ster heeft een straal die bijna elf keer groter is dan onze zon en weegt zo’n 1,6 zonmassa’s. Halla bevindt zich op zo’n 0,46 astronomische eenheden (gelijk aan bijna de helft van de afstand van de aarde tot de zon) tot zijn ster.
Helium
In de nieuwe studie namen onderzoekers Baekdu met zijn planeet nader onder de loep. En met behulp van NASA’s Transiting Exoplanet Survey Satellite (TESS), ontdekte het team dat de ster in zijn binnenste helium verbrandt in plaats van waterstof. En dat is opvallend. Sterren zoals onze zon genereren energie door kernfusie: waterstof wordt omgevormd tot helium. Wanneer de waterstof op is, vindt er heliumfusie plaats. Dat Baekdu dus helium verbrandt, betekent dat de ster ooit enorm is opgezwollen en in een rode reus is getransformeerd. “Dit heeft normaal gesproken catastrofale gevolgen voor planeten in een nabije baan,” vertelt onderzoeker Dan Huber. “Het was echt een complete verrassing, toen we ons realiseerden dat Halla erin geslaagd was te overleven in de directe omgeving van zijn moederster.”
Overleefd
Volgens de onderzoekers moet de ster op een bepaald punt groter zijn geweest dan de huidige baan van Halla, voordat hij weer kromp tot zijn hedendaagse grootte. Maar dat leidt tot een prangende vraag. Want hoe is het mogelijk dat Halla dit heeft overleefd?
Bestaat Halla wel?
Om die vraag te beantwoorden, voerde het team aanvullende waarnemingen uit met behulp van het Keck-observatorium en de Canada France Hawaii Telescope. De bedoeling was om te bepalen of planeet Halla eigenlijk wel echt bestaat. Want de meest plausibele verklaring voor het mysterie zou zijn dat de planeet er simpelweg nooit is geweest. Maar de onderzoekers komen toch tot een andere conclusie. “Samen bevestigden de waarnemingen het bestaan van Halla,” zegt onderzoeksleider Marc Hon. Het zette de onderzoekers wederom voor een raadsel. “We denken gewoon niet dat Halla aan een uitdijende rode reuzenster kan zijn ontkomen,” stelt Huber.
Dubbelster
Toch is het hen uiteindelijk gelukt om met twee mogelijke verklaringen op de proppen te komen. In tegenstelling tot onze zon, zijn de meeste sterren aan de nachtelijke hemel dubbelsterren. En als Baekdu ooit ook een dubbelster was, zou Halla op deze manier aan een noodlottig einde kunnen zijn ontsnapt. “Het systeem leek in dit geval op de beroemde, fictieve planeet Tatooine uit Star Wars, die om twee zonnen draait,” zegt onderzoeker Tim Bedding. “Als het Baekdu-systeem oorspronkelijk uit twee sterren bestond, zijn deze mogelijk samengesmolten. Dit voorkwam dat één van de sterren opzwol en groot genoeg werd om Halla te vermorzelen.”
Pasgeboren planeet
Een tweede mogelijkheid is dat Halla een pasgeboren planeet is. Het zou kunnen dat de gewelddadige botsing tussen de twee sterren een gaswolk heeft voortgebracht, waaruit de planeet is ontstaan. Met andere woorden, Halla kan een recent geboren ‘tweede generatie’ planeet zijn.
Welke verklaring juist is, weten we helaas niet. Maar wat we wel weten, is dat ontdekkingen van exoplaneten ons nog steeds kunnen verrassen. Ze kunnen zelfs op plekken rond sterren verschijnen waar we ze het minst verwachten.
Of ook onze aarde de dood van onze zon zou kunnen overleven? Dat lijkt op dit moment onwaarschijnlijk. Wel is bekend dat veel van de duizenden exoplaneten die tot nu toe zijn ontdekt, zich in krappe banen rond hun moederster bevinden. De onderzoekers zijn dan ook van plan om verder te bestuderen of al deze planeten uiteindelijk opgeslokt zullen worden of dat sommige, net zoals Halla, aan een noodlottige ondergang weten te ontsnappen.
