Bovendien beschikt deze over verschillende zeldzame eigenschappen.
Astronomen zijn zojuist op de helderste, meest energetische en zwaarste supernova ooit gestuit. Het gaat om een gigantische sterexplosie die aangeduid wordt als SN2016aps en die plaatsvond op ongeveer 3,6 miljard lichtjaar van de aarde. “SN2016aps is om verschillende redenen spectaculair,” zegt onderzoeker Edo Berger. “Hij is niet alleen helderder dan elke andere supernova die we ooit hebben gezien, maar hij heeft ook verschillende eigenschappen en kenmerken die ‘m erg zeldzaam maken in vergelijking met andere explosies van sterren in het universum.”
Ontdekking
De bijzondere supernova werd voor het eerst gespot in 2016 met behulp van gegevens van de Panoramic Survey Telescope and Rapid Response System (Pan-STARRS). Een vierjarig onderzoek volgde om de langzame ontwikkeling en de aanzienlijke energie-uitstoot te bestuderen. Daarnaast werden er oude beelden van zolder gehaald waardoor het team de aard en de explosie van de supernova beter kon begrijpen.
Een supernova is het verschijnsel waarbij een ster op spectaculaire wijze explodeert. De uitbarsting is herkenbaar aan de enorme hoeveelheid licht die hierbij wordt uitgestraald. Supernova’s kunnen op twee manieren ontstaan. Zo kan er een een supernova voorkomen wanneer witte dwergen in dubbelstersystemen exploderen (type Ia). Daarnaast komen typen II, Ib en Ic voor wanneer massieve sterren aan het einde van hun leven zijn gekomen en vervolgens neutronensterren of zwarte gaten vormen. Typen Ib en Ic verschillen van type II doordat hun voorlopers materiaal dat rond hun centrale kern zit verliest, net voordat ze exploderen. Type Ib en Ic verschillen enigszins in chemische samenstelling van elkaar.
Uiteindelijk kwamen de onderzoekers tot de conclusie dat SN2016aps mogelijk is ontstaan door de samensmelting van twee zware sterren. Hierdoor ontstond er een enorme explosie, waarbij er wel tien keer zoveel energie werd gegenereerd als bij een supernova van een normale grootte. Bij een laatstgenoemde supernova is slechts één procent van de totale energie-uitbarsting te zien in zichtbaar licht. Maar SN2016aps straalde een ongekende vijftig procent van deze energie uit. Dit is het meeste licht dat astronomen ooit hebben gezien bij een supernova. “De intense energie-uitstoot van deze supernova wijst op een zware ontplofte ster, die bij zijn geboorte minstens 100 keer zoveel massa had als onze zon,” aldus Berger.
Wetenschappers proberen nu te begrijpen hoe deze recordbrekende explosie heeft kunnen plaatsvinden. Want waarschijnlijk is deze ontploffing niet uit zichzelf zo groot en helder geworden. “Waarnemingen tijdens het vervolgonderzoek brachten een rusteloze voorgeschiedenis aan het licht,” vertelt onderzoeker Matt Nicholl. In de laatste jaren voordat de ster explodeerde, pulseerde hij heftig, waardoor er een soort ‘schil’ van gas werd weggeslingerd. “De botsing tussen het explosiepuin en deze enorme schil leidde tot de immense helderheid van de supernova,” concludeert Nicholl.
Waterstofgas
De onderzoekers ontdekten ook nóg iets verrassends aan SN2016aps. Zo troffen ze hoge concentraties waterstofgas aan. Massieve sterren verliezen meestal het grootste deel van hun waterstofgas voordat ze beginnen te pulseren. “Dat SN2016aps dit waterstofgas heeft vastgehouden betekent mogelijk dat twee minder zware sterren zijn samengesmolten,” theoretiseert Berger. “Dat komt omdat lichtere sterren waterstof langer vasthouden, terwijl hun gecombineerde massa hoog genoeg is om het paar instabiel te maken.”
Vervolgonderzoek ligt alweer in het verschiet. “De ontdekking van SN2016aps heeft de weg vrijgemaakt voor de zoektocht naar vergelijkbare explosies van de eerste generaties sterren,” aldus Berger. En mogelijk heeft dit al op korte termijn vervolg. “Met de aankomende Large Synoptic Survey Telescope (die vooralsnog in 2022 gelanceerd zal worden, red.) kunnen we dergelijke explosies in de eerste miljard jaar van het universum opsporen,” zegt Berger. ”En er zullen waarschijnlijk genoeg soortgelijke explosies te vinden zijn.”
