Het is één van de bevindingen uit een nieuw rapport dat de dramatische en onomkeerbare veranderingen in de Arctische regio als gevolg van klimaatverandering belicht.
Duizenden jaren lang bewaarde de Arctische toendra koolstof in zijn bevroren grond. Maar dat is nu voorbij. Onderzoekers hebben namelijk ontdekt dat de regio een dramatische transformatie doormaakt met verstrekkende gevolgen. “Onze waarnemingen laten zien dat de opwarmende toendra nu meer koolstof uitstoot dan het opslaat”, aldus Rick Spinrad, directeur van de Amerikaanse National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). “Dit zal de impact van klimaatverandering verergeren. Dit is opnieuw een bevestiging – zoals wetenschappers hadden voorspeld – van de gevolgen van het niet voldoende verminderen van de vervuiling door fossiele brandstoffen.”
Rapport
De ontdekte verschuiving wordt gedetailleerd beschreven in de nieuwe 2024 Arctic Report Card, waaraan 97 wetenschappers uit 11 landen hebben bijgedragen. “Het rapport van dit jaar benadrukt de dringende behoefte aan aanpassing, nu het klimaat snel verandert”, benadrukt Twila Moon, hoofdredacteur van de Arctic Report Card.
Klimaatverandering
Klimaatverandering heeft twee tegengestelde effecten op de Arctische regio. Enerzijds stimuleert het de groei van planten, wat koolstofdioxide uit de lucht haalt. Anderzijds verhoogt het de luchttemperaturen, waardoor de permafrost begint te ontdooien. Door deze dooi komt koolstof die eerder in de bevroren grond was opgeslagen vrij als koolstofdioxide en methaan, twee krachtige broeikasgassen. Volgens het rapport waren de permafrosttemperaturen in Alaska in 2024 de één na hoogste ooit gemeten.
Bosbranden
Een andere reden waarom het verre noorden is veranderd in een echte ‘koolstofemitter’, is de toename van bosbranden. Deze branden hebben niet alleen grotere gebieden verwoest, maar ook de hoeveelheid koolstof die ze uitstoten vergroot. Bosbranden vernietigen niet alleen vegetatie en organisch materiaal in de bodem, waardoor koolstof vrijkomt, maar ze breken ook isolerende bodemlagen af, wat het ontdooien van permafrost versnelt en de koolstofemissies verder verhoogt. Sinds 2003 ligt de jaarlijkse gemiddelde koolstofuitstoot door bosbranden in het circumpolaire gebied op 207 miljoen ton, zo schrijft NOAA. Daarnaast blijven Arctische ecosystemen op het land een constante bron van methaan. “Bosbranden duren misschien maar een paar dagen of weken,” zegt co-auteur Oliver Sonnetag. “Maar ze kunnen belangrijke functies van het ecosysteem, zoals de voedselvoorziening en het reguleren van het klimaat, verstoren of zelfs volledig in gevaar brengen. Hoewel de effecten van klimaatverstoringen op ecosystemen en de samenleving goed zijn gedocumenteerd, blijven de toekomstige gevolgen erg onzeker.”
Opwarming
De Arctische regio heeft de afgelopen jaren een opvallende opwarming doorgemaakt. In 2024 werden de jaarlijkse oppervlakte-luchttemperaturen gemeten als de op één na hoogste sinds 1900. Vooral de herfst van 2023 en de zomer van 2024 staken er met kop en schouders bovenuit, met respectievelijk de tweede en derde warmste temperaturen ooit gemeten. Een hittegolf in augustus 2024 zorgde voor recordhoge dagelijkse temperaturen in het noorden van Alaska en Canada. Al met al concluderen de onderzoekers dat de afgelopen negen jaar de warmste jaren ooit gemeten waren, wat de dramatische opwarming van de regio onderstreept. Tot slot bracht de zomer van 2024 de meeste neerslag ooit in de Arctische regio, waardoor de regio niet alleen warmer, maar ook natter is dan ooit tevoren.
Oceaan
Ook de oceaan toont zorgwekkende veranderingen. In september 2024 was het zee-ijs de zesde laagste sinds de start van de satellietmetingen 45 jaar geleden. Alle 18 laagste ijsomvangen in september hebben zich de afgelopen 18 jaar voorgedaan. Sinds 1982 warmen de Arctische oceaanregio’s die in augustus ijsvrij waren, op met een snelheid van 0,3 graden Celsius per decennium. In de meeste ondiepe zeeën rondom de Arctische Oceaan waren de zeewatertemperaturen in augustus 2 tot 4 graden Celsius warmer dan het gemiddelde van 1991-2020. Een uitzondering was de Chukchi Zee, die 1 tot 4 graden Celsius kouder was dan gemiddeld.
Zorgen
Wetenschappers maken zich grote zorgen om de Arctische regio. “Veel van de cruciale meetpunten in de Arctische regio breken elk jaar nieuwe records, zowel aan de boven- als onderkant,” zegt Gerald Frost, co-auteur van de Arctic Report Card. “Dit wijst erop dat de recente extreme jaren het resultaat zijn van langdurige, aanhoudende veranderingen, in plaats van willekeurige fluctuaties in het klimaatsysteem.”
De nieuwe bevindingen zijn cruciaal voor ons inzicht in de veranderingen die momenteel in de Arctische regio plaatsvinden. “De Arctische regio warmt vier keer sneller op dan de rest van de aarde”, zegt Sue Natali, hoofdwetenschapper van Permafrost Pathways. ““Om deze crisis effectief aan te pakken, hebben we gedetailleerde en uitgebreide kennis nodig over hoe klimaatverandering de opname en opslag van koolstof in de Arctische regio beïnvloedt, en hoeveel koolstof er terug de atmosfeer in vrijkomt. Dit rapport is een belangrijke stap in het vastleggen van deze emissies op grote schaal, wat nodig is om te begrijpen hoe ze het wereldklimaat beïnvloeden en om plannen te maken voor het aanpakken van de problemen.”
