En in sommige delen van het noordpoolgebied is de situatie zelfs nóg schrijnender. De Barentszzee bijvoorbeeld, warmt maar liefst zeven keer sneller op dan gemiddeld.
Ondertussen weten klimaatwetenschappers wel dat het noordpoolgebied sneller opwarmt dan de rest van de wereld. Maar waarschijnlijk hebben we deze opwarming toch nog onderschat. Zo wordt vaak gesteld dat ‘het noordpoolgebied twee keer zo snel opwarmt’. Maar nu blijkt dat het nog ernstiger met het Arctisch gebied gesteld is.
Opwarming
In het onderzoek bestudeerden wetenschappers gegevens van de poolcirkel tussen de periode van 1979 tot 2021. En daaruit blijkt dat het noordpoolgebied in de afgelopen 43 jaar niet twee, maar bijna vier keer sneller is opgewarmd dan de rest van de wereld. Een groot deel van de Noordelijke IJszee blijkt gedurende de onderzoeksperiode met maar liefst 0,75 graden Celsius per decennium te zijn opgewarmd.
In sommige regio’s van het noordpoolgebied is de opwarming zelfs nog sterker. Rondom de Barentszzee bijvoorbeeld, een randzee van de Atlantische Oceaan ten noorden van Rusland en Noorwegen waar ook de eilandgroepen Svalbard en Nova Zemba te vinden zijn, tekenden de onderzoekers zelfs een opwarming op die zeven keer hoger ligt dan het wereldwijde gemiddelde. Anders gezegd, deze gebieden zijn per decennium maar liefst 1,25 graden Celsius opgewarmd.
Poolcirkel
Hoe de onderzoekers tot deze hogere schattingen komen? Enerzijds komen deze voort uit de sterke en aanhoudende opwarming van het noordpoolgebied. Aan de andere kant heeft het ook te maken met welke gebieden er tot het noordpoolgebied worden gerekend. In de nieuwe studie werd het noordpoolgebied gedefinieerd als het gebied binnen de poolcirkel. “De reden hiervoor is dat we een gebied wilden gebruiken dat de meeste mensen als het noordpoolgebied beschouwen,” legt onderzoeker Mika Rantanen uit. De snelheid van de opwarming werd berekend vanaf 1979, toen meer gedetailleerde satellietwaarnemingen beschikbaar kwamen. “We hebben ons gericht op een periode die begon in 1979 omdat de waarnemingen na dat jaar betrouwbaarder zijn,” gaat Rantanen verder. “Bovendien begon de wereld met name vanaf de jaren zeventig sterk op te warmen.”
Arctische versterking
Wat de studie onomstotelijk aantoont, is dat het noordpoolgebied bijzonder kwetsbaar is voor klimaatverandering en zelfs gevoeliger is voor de opwarming van de aarde dan eerdere schattingen suggereerden. Op geen enkele plaats warmt de wereld sneller op dan hier. Dit fenomeen is één van de meest opvallende kenmerken van klimaatverandering en wordt ook wel Arctische versterking genoemd. De Arctische versterking is het sterkst in de late herfst en de vroege winter, wanneer de ijsvrije oceaan warmte afgeeft aan de atmosfeer.
Waarom het noordpoolgebied zo gevoelig is voor opwarming? De onderzoekers vermoeden dat een deel ervan aan het verlies van zee-ijs kan worden toegeschreven. De opwarming kan bovendien verergeren naarmate er in de toekomst meer zee-ijs smelt.
Hoe het verlies van zee-ijs – een gevolg van klimaatverandering – juist klimaatverandering aanwakkert? Dat zit zo. Doordat de aarde opwarmt, dobbert er in de zomer minder zee-ijs op de oceaan. Zee-ijs reflecteert zonlicht. Wanneer het verdwijnt, komen de onderliggende wateren bloot te liggen. Deze zijn veel donkerder van kleur en reflecteren geen zonlicht, maar absorberen het juist. Bovendien wordt relatief warm oceaanwater in de winter niet meer zo goed afgeschermd door de isolerende eigenschappen van dik zee-ijs. En zo kan het verdwijnen van zee-ijs de lokale opwarming versterken.
Uit de studie blijkt verder dat klimaatmodellen moeite hebben om de viervoudige opwarming van het noordpoolgebied te simuleren. En dat is opvallend. “Hoewel de omvang van de Arctische versterking tot op zekere hoogte afhankelijk is van hoe het Arctisch gebied wordt gedefinieerd en de tijdsperiode die in de berekeningen wordt gebruikt, bleken de klimaatmodellen de Arctische versterking bijna onafhankelijk van de definitie te onderschatten,” aldus Rantanen. Dit wijst erop dat de huidige situatie mogelijk een zeer onwaarschijnlijke gebeurtenis is.
Omdat klimaatmodellen de opwarming van het noordpoolgebied hebben onderschat, pleiten de onderzoekers voor meer gedetailleerd onderzoek naar de mechanismen achter Arctische versterking en de representatie in klimaatmodellen. Want dan krijgen we mogelijk een beter beeld van wat er in het Arctisch gebied precies gaande is.
