Archeologen treffen complete dierenriem aan op plafond van Egyptische tempel

Onder een dikke laag vuil en roet hebben onderzoekers prachtig gekleurde en uiterst zeldzame plafondschilderingen en inscripties aangetroffen. Deze zijn nu, na bijna 2000 jaar, weer in ere hersteld.

De Tempel van Esna is een eeuwenoude tempel in Egypte, die gewijd was aan de goden Chnoem, Heka en Neith. De tempel staat bekend om de mooie kleuren die de tand des tijds goed hebben weten te doorstaan. Zo is het plafond beschilderd met astronomische voorstellingen en met een kalender van de belangrijkste religieuze feesten. Maar dat is niet het enige. Onderzoekers hebben namelijk in de tempel van Esna nóg meer kleurrijke plafondschilderingen aangetroffen. Onder alle viezigheid gaat zelfs een complete weergave van de dierenriem schuil.

Meer over de Tempel van Esna
De tempel van Esna is te vinden in de stad Esna, ongeveer 60 kilometer ten zuiden van de Egyptische stad Luxor. Alleen de zogenaamde ‘pronaos’ staat nog overeind. Dit is de zuilenhal die door de Romeinen is gebouwd, onder het bewind van keizer Claudius. De pronaos is 37 meter lang, 20 meter breed en 15 meter hoog, waardoor het het eigenlijke tempelgebouw waarschijnlijk overschaduwde. De ligging in het midden van het stadscentrum heeft er waarschijnlijk toe bijgedragen dat de vestibule bewaard is gebleven en niet werd gebruikt als steengroeve voor bouwmaterialen zoals andere oude gebouwen tijdens de industrialisatie van Egypte. Zelfs in de tijd van Napoleon trok de pronaos de aandacht van geleerden, omdat het werd beschouwd als een ideaal voorbeeld van oude Egyptische tempelarchitectuur.

De dierenriem (of zodiak) is een ongeveer 20 graden brede zone aan de hemelbol, waarbinnen de schijnbare banen van de zon, de maan en de planeten verlopen. Twaalf sterrenbeelden spelen aan de sterrenhemel een heel bijzondere rol. Dat zijn de sterrenbeelden van de dierenriem. “Schilderingen van de dierenriem zijn in Egyptische tempels zeer zeldzaam,” vertelt archeoloog Christian Leitz. “Dat komt omdat de dierenriem deel uitmaakt van de Babylonische astronomie. Het verschijnt dan ook pas gedurende het Ptolemeïsche Rijk (periode tussen 332 – 30 voor Christus, red.) in Egypte.”

Zeldzaam
De vondst van de dierenriem op het plafond van de tempel van Esna is dan ook heel uniek. Onderzoekers vermoeden dat de sterrenbeelden en de daaraan gerelateerde dierenriem door de Grieken in Egypte zijn geïntroduceerd en vervolgens steeds populairder werden. “De dierenriem werd gebruikt om privégraven en sarcofagen te versieren,” vertelt onderzoeker Daniel von Recklinghausen. “Het was van groot belang in astrologische teksten, zoals horoscopen die op aardewerk scherven zijn gevonden. Het is echter zeldzaam om dit in een tempel aan te treffen. Naast de tempel van Esna zijn er slechts twee andere volledig bewaard gebleven dienriemen in tempels bekend.”

Schildering van het sterrenbeeld Boogschutter vóór en na restauratie. Afbeelding: University of Tübingen

Archeologen troffen de plafondschilderingen aan tijdens restauratiewerkzaamheden in de tempel, die ondertussen al meer dan vijf jaar aan de gang zijn. De reliëfs gingen schuil onder een dikke laag vuil en roet die de muren en het plafond bedekten. De schilderingen waren door deze viezigheid eeuwenlang nauwelijks zichtbaar. Maar nu zijn ze, na bijna 2000 jaar, opnieuw ingekleurd en volledig in ere hersteld.

Andere vondsten
Naast de dierenriem zijn er tijdens de restauratie ook andere astronomische tekeningen gevonden. Zo troffen de onderzoekers tevens schilderingen van de planeten Jupiter, Saturnus en Mars aan, naast een aantal sterren en sterrenbeelden die in de oudheid werden gebruikt om de tijd te meten.

Figuren uit de dierenriem die de uren van de nacht meten. Afbeelding: University of Tübingen

Bovendien zijn er kleurrijke afbeeldingen van slangen, krokodillen en andere bijzondere dieren ontdekt. Zo legden de onderzoekers de contouren bloot van een slang met een ramskop en een viervleugelige vogel met een krokodillenkop en de staart van een slang. Daarnaast zijn er ook nog eens voorheen onbekende inscripties aan het licht gebracht.

Gevleugelde slangen en een dier met kenmerken van een vogel, krokodil en slang. Afbeelding: University of Tübingen

Dankzij de restauratiewerkzaamheden zijn al veel prachtige schilderingen in oude staat hersteld. En mogelijk volgen er nog wel meer. Het restauratiewerk is namelijk nog altijd in volle gang. Mogelijk zullen er dus nog meer onbekende tekeningen onder de viezigheid vandaan komen. Alleen de tijd zal het leren.

Bronmateriaal

"Research team uncovers further ceiling paintings in the temple of Esna" - University of Tübingen
Afbeelding bovenaan dit artikel: University of Tübingen

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd