Archeologen ontdekken oudste abstracte tekening ooit

De tekening is 73.000 jaar oud en bestaat uit negen dunne lijntjes.

Onderzoekers vonden ’s werelds oudste abstracte tekening in de Blombos Cave, gelegen aan de zuidkust van Zuid-Afrika. Dit is trouwens niet de eerste keer dat er in deze grot pareltjes worden gevonden. Zo leverde de Blombos Cave meer hele vroege menselijke artefacten op.

Gesteente met oudste abstracte tekening ooit. De tekening is aangebracht met een puntig, okerkleurig krijt. Afbeelding: D’Errico/Henshilwood/Nature

Tekening
Het team ontdekten in de grot een kiezelgesteente waar met opzet een gearceerd patroon met rode oker op is getekend. De lijnen op de steen eindigen wat abrupt, wat erop wijst dat het patroon zich oorspronkelijk over een groter oppervlak uitstrekte. Na uitvoerige bestudering stelden de auteurs van het onderzoek vast dat de tekening is gemaakt met een puntig, okerkleurig krijt met een punt van ongeveer 1-3 millimeter breed.

Uitdaging
Het was nog niet zo gemakkelijk om aan te tonen dat de negen dunne lijntjes op het gesteente opzettelijk door mensen waren getrokken. Veel vragen doemden op, zoals: konden de lijnen ook natuurlijk zijn ontstaan? En als ze door mensen zijn gemaakt, hoe hebben ze ze dan aangebracht en waarom? Experts op het gebied van chemische analyse van pigmenten bogen zich over de tekening en probeerde verschillende technieken uit om de waarheid boven tafel te krijgen. Zo bestudeerden ze het stuk onder de microscoop om vast te stellen of de lijnen deel uitmaakten van de steen zelf, of erop waren getekend. Nadat ze constateerden dat de lijntjes op de steen waren aangebracht, experimenteerde het team met verschillende verf- en tekentechnieken. Zo probeerden ze dezelfde lijnen te reproduceren en brachten ze verschillende waterige verdunningen van okerpoeder aan met borstels. Uiteindelijk concludeerde het team dat de lijnen met krijt op de steen getekend moesten zijn.

Datering
De steen met de tekening werd in een 73.000 jaar oude aardlaag aangetroffen. Hiermee is deze tekening ouder dan andere abstracte tekeningen uit Afrika, Europa en Zuidoost-Azië met een verschil van zo’n 30.000 jaar. Dit betekent dat de vroege Homo sapiens die in het zuiden van Afrika vertoefden al veel eerder dan gedacht in staat waren om grafische tekeningen te maken.

In de grot werden al eerder vroege artefacten gevonden met vergelijkbare gearceerde tekeningen. Zo groeven archeologen schelpkralen, gegraveerde stukken oker en gereedschap op. Deze werden gedateerd tussen de 70.000 en 100.000 jaar oud. Omdat deze verschillende vondsten allemaal soortgelijke tekens bevatten, denken dat onderzoekers dat ze een symbolische functie hadden.

Symbolen
Wanneer is iets een symbool? Hoewel abstracte illustraties over het algemeen worden beschouwd als indicatoren voor symbolen, hoeft dit lang niet altijd het geval te zijn. Kijken we naar eeuwenoude artefacten, dan zou het best kunnen dat we soms iets interpreteren als symbool dat misschien wel gewoon een oude doedel was zonder speciaal doel. Archeologen waren er voor lange tijd van overtuigd dat de eerste symbolen zo’n 40.000 jaar geleden opdoemden, toen Homo sapiens gebieden in Europa koloniseerden. Recente archeologische ontdekkingen in Afrika, Europa en Azië wijzen er echter op dat de creatie en gebruik van ‘symbolen’ veel ouder is. De oudste, bekende gravure is een zigzag, uitgehouwen in een schaal gevonden in een 540.000 jaar oude aardlaag. Daarnaast zijn er in Afrika objecten gevonden met versieringen die teruggaan tot 70.000 tot 120.000 jaar geleden.

Bronmateriaal

"Multimedia graphic design -- 73,000 years ago" - University of the Witwatersrand

Afbeelding bovenaan dit artikel: D'Errico/Henshilwood/Nature

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd