Archeologen ontcijferen tekst op schijnbaar ‘doodgewone’ potscherf en doen een bizarre ontdekking

Op de overblijfselen van een oude, Romeinse kruik staan enkele verzen van een gedicht, geschreven door niemand minder dan de beroemde dichter Vergilius.

Een inwoner van het Spaanse dorp Ochavillo stuitte nietsvermoedend op een eeuwenoude, kleine potscherf van zo’n zes centimeter breed en acht centimeter lang. Op het eerste gezicht leek de scherf niet heel bijzonder: ook al stamde het uit de oude Romeinse tijd, het is niet voor het eerst dat dergelijke scherven worden gevonden. Dat veranderde echter snel toen onderzoekers zich over de tekst bogen die op de scherf was geschreven.

Kruik
De potscherf behoort toe aan een oude olie-amfora, ofwel een kruik met twee oren die onderaan in een punt uitloopt. Amforen werden meestal gebruikt om vloeistoffen zoals olie of wijn in te bewaren en te vervoeren, maar ook graan werd in deze kruiken opgeslagen. Onderzoekers vermoeden dat de amfora waar de scherf deel van uitmaakt, oorspronkelijk uit de Romeinse regio Betica komt en zo’n 1800 jaar geleden is vervaardigd.

Verschillende amforen. Afbeelding: quique1972 van Getty Images (via canva.com)

Niets bijzonders
Zoals gezegd waren de onderzoekers in eerste instantie niet zo van de potscherf onder de indruk. Ondertussen zijn er namelijk al talloze stukken aardewerk uit het oude Rome teruggevonden. Het team was evenmin verbaasd over het feit dat de amfora woorden bevatte, aangezien ook dit vrij gebruikelijk is. Dankzij de teksten die op amforen zijn geschreven, hebben archeologen een goed beeld gekregen van de geschiedenis van de handel in landbouwproducten tijdens het keizerrijk. Ook de plek waar de potscherf was aangetroffen, was weinig verrassend. Ochavillo ligt namelijk vlakbij de Spaanse stad Córdoba, waar een groot deel van de door Rome geconsumeerde olijfolie werd geproduceerd.

Tekst
Kortom, de onderzoekers veronderstelden dat het hier om een vrij onbeduidende potscherf ging. Totdat ze de tekst ontcijferde en de volgende woorden onthulden: S vais avoniam glandemm arestapoqv tisaqv it.

De betreffende tekst gevonden op een oude potscherf. Afbeelding: University of Cordoba

Het team komt tot de verrassende conclusie dat het opschrift overeenkomt met de zevende en het achtste vers uit de Georgica, een gedicht gewijd aan de landbouw en het leven op het platteland, geschreven door de Romeinse dichter Vergilius tussen 37 en 28 voor Christus.

Vergilius
Vergilius was de meest populaire dichter van zijn tijd – en is dat overigens eeuwen later nog steeds. Zijn bekendste werk is de Aeneis, het grote heldendicht waarin de grootheid, de oorsprong en het verleden van Rome wordt bezongen. De Aeneis werd zelfs op scholen onderwezen en de verzen ervan werden gedurende vele generaties routinematig geschreven als een pedagogische oefening. Wat dat betreft is het niet zeldzaam dat de verzen op overblijfselen van keramiek worden gevonden, aangezien deze tabletten educatieve functies hadden. Bovendien diende Vergilius’ verzen tevens als grafschriften.

Uniek
Toch begrijpen de onderzoekers het één en ander nog niet helemaal. Want waarom zijn Vergilius’ verzen geschreven op een amfora? En waarom gaat het om verzen uit de Georgica en niet de veel bekendere Aeneis? Het onderzoeksteam realiseerde zich dat de kleine, ‘doodgewone’ potscherf misschien toch veel unieker is dan gedacht – en van buitengewone waarde is: de verzen uit Georgica van Vergilius zijn namelijk tot nu toe nog nooit ontdekt op een amfora die voor de oliehandel bestemd was.

Onopgemerkt
Kortom, het gaat hier om een heuse archeologische primeur, zo schrijven de onderzoekers in het vakblad Journal of Roman Archaeology. Hoewel het natuurlijk bij speculatie blijft, vermoeden de onderzoekers dat de verzen door iemand op de onderkant van de amfora zijn geschreven met het doel onopgemerkt te blijven. Ze vertegenwoordigen mogelijk enkel de kennis en de cultuur van de persoon die ze heeft neergekrabbeld, wat een bepaald niveau van geletterdheid onthult in de uitgestrekte Spaanse vlakten nabij Córdoba.

Wie?
Wie de tekst geschreven heeft? Ook dat blijft gissen. Mogelijk was het een gespecialiseerde arbeider of iemand uit de nabijgelegen dorpen die eigenaar was van de fabriek. Of wellicht was het een kind, aangezien het bekend is dat jonge werknemers in dit soort vestigingen aan het werk werden gezet.

Al met al blijft er nog veel raadselachtig. In ieder geval maken de verzen de potscherf tot een uniek stuk dat veel meer vragen oproept die beantwoord moeten worden.

Bronmateriaal

"Anarcheological first: A poem by Virgil appears on the remnants of a Roman oil amphora" - University of Córdoba (via EurekAlert)
Afbeelding bovenaan dit artikel: Bryony van der Merwe van Getty Images (via canva.com)

Fout gevonden?

Interessant voor jou

Voor jou geselecteerd