Niet roken, veel bewegen en gezond eten, de meeste mensen weten wel welke leefstijlfactoren kanker kunnen helpen voorkomen. Maar complotdenkers hebben daar zo hun eigen ideeën over.
Ze geloven niet alleen dat we worden bestuurd door reptielen en dat er chips in vaccins zitten, maar denken ook dat kanker wordt veroorzaakt door bijvoorbeeld kunstmatige zoetstoffen of straling van de mobiele telefoon. Gek genoeg, geloven ze juist weer minder in wél bewezen oorzaken voor kanker, zoals roken of alcohol drinken. Het maakt volgens de onderzoekers duidelijk hoe lastig het voor mensen is om in alle informatie op social media onderscheid te maken tussen wat waar is en wat niet als het gaat om kanker.
Complotten
Kanker is een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Zo’n 40 procent van de gevallen is te voorkomen door een gezonde leefstijl en bijvoorbeeld hpv-vaccinaties. Toch doen ook veel andere ‘oorzaken’ de ronde op internet. Zo zouden elektriciteitsmasten, magnetrons en 5G-straling kanker veroorzaken. Deze desinformatie over wat kanker veroorzaakt is gevaarlijk, omdat het ertoe kan leiden dat mensen ongezond blijven leven, aangezien ze toch niet geloven dat ze daardoor ziek kunnen worden. Ook kunnen ze denken: ik krijg toch wel kanker van 5G dus waarom zou ik nog gezond leven?
Maar op dit moment zijn er nog helemaal geen data over complotdenken in relatie tot ideeën over het ontstaan van kanker. Om toch iets te kunnen zeggen over dit verband vroegen onderzoekers tussen januari en maart van dit jaar gebruikers van populaire onlinediscussiefora naar hun overtuigingen over kanker.
Magnetrons en mobiele telefoons
Eerst verzamelden ze gegevens over de leeftijd, het geslacht, geboorteland, opleidingsniveau en beroep van de deelnemers. Verder werden vragen gesteld over hun mening over coronavaccins, voorkeur voor normale of alternatieve geneesmiddelen, rook- en drinkgedrag, lichaamsgewicht en geschiedenis met kanker. Ook waren er vragen over geloof in complottheorieën en over werkelijke versus onbewezen oorzaken van kanker. De respondenten moesten steeds op een vijfpuntsschaal aangeven in hoeverre ze het ermee eens of oneens waren.
Werkelijke oorzaken van kanker waren onder meer roken, alcohol drinken, weinig bewegen, als kind verbrand zijn in de zon, familiegeschiedenis met kanker, een hpv-infectie en overgewicht. Onbewezen oorzaken waren voeding met kunstmatige zoetstoffen of andere toevoegingen en genetisch gemanipuleerd voedsel, maar ook gebruik van de magnetron, mobiele telefoon, schoonmaakmiddelen, stress en wonen naast een elektriciteitsmast. Uiteindelijk vulden bijna 1500 mensen de vragenlijst in. Van hen waren er 209 ongevaccineerd.
Weinig kennis
Relatief weinig mensen waren op de hoogte van alle werkelijke oorzaken van kanker. De meesten wisten nog wel dat roken, een familiegeschiedenis van kanker en te dik zijn de ziekte kunnen veroorzaken. Van de niet-bewezen oorzaken werden kunstmatige zoetstoffen, andere toevoegingen en stress het meest genoemd als oorzaken. Onder de complotdenkers was er minder kennis over zowel werkelijke als onbewezen oorzaken van kanker vergeleken met de rest van de respondenten. Maar bijna de helft van beide groepen was het wel eens met de stelling: “Het lijkt erop dat alles kanker veroorzaakt.”
De onderzoekers benadrukken dat er kanttekeningen zijn. Zo kan hun studie zijn beïnvloed door nepantwoorden of andere factoren die effect hebben op de uitkomst van de vragenlijsten. De resultaten met betrekking tot de bewezen oorzaken van kanker zijn overigens wel in lijn met eerdere studies, wat pleit voor de kwaliteit van dit onderzoek.
Verkeerde gezondheidskeuzes
Het is ook de eerste studie die überhaupt aantoont dat er een verband is tussen overtuigingen over kanker en geloof in complottheorieën. Belangrijke bevinding is ook dat bijna de helft van de deelnemers zegt dat ‘het lijkt alsof alles kanker veroorzaakt”. Dat maakt duidelijk dat mensen het lastig vinden om onderscheid te maken tussen juiste en onjuiste oorzaken van kanker als gevolg van de berg informatie die online en op social media beschikbaar is. “Deze resultaten tonen een direct verband aan tussen digitale desinformatie en de foutieve gezondheidskeuzes die het gevolg kunnen zijn, waardoor misschien nog meer kanker kan worden voorkomen”, aldus de onderzoekers.
