De anticonceptiepil blijkt mogelijk een krachtig wapen in de strijd tegen eierstokkanker.
Dat blijkt uit een onderzoek van de Universiteit van Zuid-Australië dat gepubliceerd werd in het vakblad International Journal of Gynecological Cancer. Met behulp van geavanceerde kunstmatige intelligentie hebben wetenschappers ontdekt dat vrouwen die ooit de pil hebben gebruikt, 26 procent minder kans hebben op het ontwikkelen van deze agressieve vorm van kanker. De beschermende werking blijkt nog sterker te zijn voor vrouwen die de pil na hun 45e levensjaar hebben gebruikt; bij hen daalt het risico met 43 procent, een onverwachte bijvangst voor een medicijn dat al decennialang primair wordt voorgeschreven als voorbehoedsmiddel.
Meer dan 220.000 vrouwen
Het onderzoeksteam dook diep in de gegevens van de Britse gezondheidsdatabank UK Biobank. Als digitale speurneuzen analyseerden ze bijna 3.000 verschillende gezondheidskenmerken van meer dan 220.000 vrouwen, variërend van medicijngebruik en levensstijl tot hormonale factoren. Een opvallende ontdekking was dat vrouwen die twee of meer kinderen hebben gebaard 39 procent minder kans hebben op eierstokkanker dan vrouwen zonder kinderen. Ook lichaamskenmerken spelen een rol: vrouwen met een lager gewicht en kleinere lengte lopen minder risico.
De onderzoekers stuitten daarnaast op veelbelovende biologische signalen die gemiddeld 12,6 jaar voor de diagnose al zichtbaar waren in het bloed. Bepaalde eigenschappen van rode bloedcellen en specifieke leverenzymen zouden kunnen dienen als vroege waarschuwingstekens. Deze ontdekking kan volgens de onderzoekers leiden tot de ontwikkeling van tests die vrouwen met een verhoogd risico vroegtijdig kunnen identificeren.
Overlevingskans is laag
Eierstokkanker staat bekend als een verraderlijke ziekte die meestal pas laat wordt ontdekt. “Ongeveer 70 procent van de gevallen komt pas aan het licht in een vergevorderd stadium”, waarschuwt medeauteur van de studie Amanda Lumsden. “Dit resulteert in een overlevingskans van minder dan 30 procent na vijf jaar. Maar als we de ziekte vroeg ontdekken, stijgt deze kans naar meer dan 90 procent.”
Hoofdauteur Elina Hyppönen ziet door de studie concrete mogelijkheden voor preventie: “Onze data-gedreven analyses hebben belangrijke risicofactoren blootgelegd waarop we kunnen inspelen. Het verminderen van het aantal eisprongcycli door pilgebruik of het nastreven van een gezond gewicht zou het risico op eierstokkanker kunnen verkleinen.” Ze benadrukt wel dat vervolgonderzoek nodig is om de meest effectieve preventiemethoden te bepalen.
Wat is eierstokkanker?
Eierstokkanker ontstaat, zoals de naam al doet vermoeden, in de eierstokken. De ziekte geeft in het begin meestal weinig tot geen klachten. Als symptomen zich wel voordoen, zijn deze vaak vaag en kunnen ze ook bij andere, minder ernstige aandoeningen horen. Denk daarbij aan een opgeblazen gevoel, buikpijn, sneller een vol gevoel hebben bij het eten, vaker moeten plassen, of ongewoon vaginaal bloedverlies. Door deze onduidelijke signalen wordt de ziekte vaak pas laat ontdekt.
De impact van deze ziekte is echter aanzienlijk. In Nederland krijgen jaarlijks ruim 1.400 vrouwen de diagnose eierstokkanker. Dat blijkt uit cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL). De overlevingskansen zijn nog altijd somber: waar na vijf jaar 38 procent van de patiënten nog leeft, overleeft minder dan 30 procent de ziekte tien jaar na diagnose. De late ontdekking van de ziekte, doordat symptomen vaak pas in een later stadium optreden, draagt bij aan deze ongunstige prognose.
