Antibioticaresistentie maakt nu ook gonorroe onbehandelbaar

Voor het eerst schiet de standaardbehandeling tegen gonorroe tekort voor een patient in Engeland.

Antibioticaresistentie. Dit is de laatste tijd veelvoudig in het nieuws voor verschillende bacteriële infecties, maar nu helaas ook voor gonnoroe (zie kader). De Engelse patient, die de ziekte in het buitenland had opgelopen, bleek een gonorroebacterie bij zich te dragen die resistent was voor de gecombineerde antibioticakuur van azithromycine en ceftriaxon. Deze combinatiekuur is in veel landen, waaronder Engeland, momenteel de gouden standaard voor het behandelen van gonorroe.

Wat is gonnoroe?
Gonnoroe is een bacteriële soa, een seksueel overdraagbare aandoening. De bacterie infecteert de slijmvliezen van de vagina, penis, anus, keel of ogen. Na onbeschermde seks, dus zonder condoom, met een persoon die geïnfecteerd is met gonnoroe kun je dit oplopen. Helaas komt deze soa vaak voor en gaat hij niet vanzelf over. Ook biedt een eerdere infectie geen bescherming tegen een nieuwe infectie. Er treedt dus geen immuniteit op. Behandeling is dus noodzakelijk om zowel klachten als verdere verspreiding te voorkomen. Hierbij is het belangrijk dat alle seksuele partners geïnformeerd worden en ook een behandeling krijgen.

Helaas zijn de klachten niet altijd duidelijk. Voornamelijk vrouwen kunnen de ziekte symptoomloos bij zich dragen. Vooral dan is het risico groot dat een behandeling uitblijft en de ziekte verder verspreidt. Als er toch klachten optreden, gaat het bij vrouwen vooral om meer en stinkende vaginale afscheiding, bloedverlies buiten de menstruatie, pijn bij het plassen of jeuk rond de anus. Ook kan er, zowel bij vrouwen als mannen, een keelontsteking optreden waardoor de klieren in de hals opzwellen. Bij mannen spreken we van een zogenoemde ‘druiper’ in het geval van een gonorroe-infectie, omdat er geelgroene pus-achtige afscheiding uit de plasbuis kan komen. Ook kan plassen pijnlijk zijn en de anus jeuken. Bij vermoeden van een gonorroe-infectie is het verstandig contact op te nemen met je huisarts of de GGD.

De WHO waarschuwt al jaren voor de ontwikkeling van antibioticaresistentie tegen gonorroe en nu is het eerste slachtoffer dus een feit (zie kader). In samenwerking met het Global Gonococcal Antimicrobial Surveillance Programme (GASP) heeft de WHO de afgelopen jaren bijgehouden wat de ontwikkelingen zijn rond antibioticaresistentie tegen gonorroe. Data uit de periode 2009-2014 toont, wereldwijd gezien, aan dat 97% van de landen melding maakt van resistentie tegen ciprofloxacine, 81% van de landen tegen azithromycine en 66% van de landen tegen de groep breed-spectrum cefalosporines antibiotica. Deze groep geneesmiddelen kunnen we oraal (cefixime) of via injectie (ceftriaxon) toedienen. Momenteel is behandeling met cephalosporines in veel landen de laatste effectieve behandeling, maar zelfs over deze medicijnen krijgt de WHO meldingen van antibioticaresistentie binnen. Daarom adviseerde de WHO in 2016 om een gecombineerde antibioticakuur voor te schrijven tegen gonorroe, namelijk ceftriaxon in combinatie met azithromycine.

Maar helaas is het ontwikkelen van nieuwe antibiotica niet aantrekkelijk voor farmaceutische bedrijven.
Waar komen soa’s vandaan?

Soa’s zijn erg vervelend en mensachtigen worstelen er al miljoenen jaren mee. Wil je hier meer over weten? Lees hier dan aan welke mensachtigen we de eerste herpes infecties te danken hebben.

Maar juist deze combinatie sloeg dus niet aan bij de Engelse gonorroepatient. Nieuwe antibioticakuren zijn dan ook hard nodig. Maar helaas is het ontwikkelen van nieuwe antibiotica niet aantrekkelijk voor farmaceutische bedrijven. Ze hebben meer interesse in het ontwikkelen van medicijnen voor chronische aandoeningen. Antibioticakuren neem je vaak kort en daar is dus minder geld aan te verdienen. Daarnaast is er het resistentieprobleem. Hierdoor moeten farmaceutische bedrijven voor het ontwikkelen van een nieuwe antibioticakuur veel geld steken in een medicijn dat patiënten maar kort nemen en ook nog eens het risico lopen dat het medicijn binnen een paar jaar niet meer bruikbaar is.

Antibioticaresistentie
Bij antibioticaresistentie leert een bacterie zich zodanig aan te passen dat hij de antibioticakuur overleeft. Antibioticaresistentie treedt op door verkeerd gebruik van antibiotica. Denk hierbij aan het te lang slikken van antibiotica of het gebruiken van antibiotica terwijl dit niet nodig is. Antibiotica helpt bijvoorbeeld alleen bij bacteriële infecties en is dus zinloos bij een virale infectie, zoals een verkoudheid. Het gebruik van antibiotica in zo’n geval kan antibioticaresistentie in de hand werken. Bacteriën die we van nature in ons lichaam hebben, kunnen van de situatie gebruik maken en zich zodanig aan te passen dat ze wel schadelijk zijn voor onze gezondheid. In het geval van gonorroe schrijven artsen soms te snel antibiotica voor. Aan de hand van de klachten gaan ze er dan vanuit dat het om gonorroe gaat, maar dit blijkt niet het geval. Juist in zo’n geval wennen onze lichaamseigenbacteriën aan de antibiotica en kunnen ze mogelijk een bedreiging gaan vormen voor onze gezondheid. Tenslotte vertellen artsen ons altijd dat het erg belangrijk is dat je een antibioticakuur afmaakt zoals voorgeschreven, maar recent onderzoek laat zien dat dit mogelijk juist bijdraagt aan het ontwikkelen van antibioticaresistentie. De antibiotica die we slikken heeft namelijk niet alleen invloed op de bacterie die de infectie veroorzaakt, maar ook op de goede bacteriën in ons lichaam. De verhouding tussen deze goede bacteriën verandert door de antibioticakuur en sommige soorten profiteren daarvan. Soms zelfs zodanig dat ze dan een bedreiging vormen voor onze gezondheid. Het is dus niet in alle gevallen verstandig om een antibioticakuur af te maken, maar hier is nog veel meer onderzoek naar nodig voor we. Verder krijgen mensen in sommige gevallen een combinatiekuur. Zo’n kuur werkt dan beter en daarnaast is de kans op het ontstaan van een resistente bacterie kleiner.

In Nederland behandelen we gonorroe nog niet met de combinatiekuur. Artsen schrijven hier alleen ceftriaxon voor, zonder azithromycine. Artsen in Nederland schrijven de combinatiekuur van ceftriaxon en azithromycine alleen voor om, naast een gonorroe-infectie, een chlamydia-infectie mee te behandelen. In Nederland is er nog geen resistentie tegen ceftriaxon gerapporteerd, maar gezien het feit dat dit in de landen om ons heen wel het geval is lijkt dit slechts een kwestie van tijd te zijn. Ondanks de onderzoeken die momenteel nog lopen van de WHO in samenwerking met de Drugs for Neglected Diseases initiative (DNDi) voor het ontwikkelen van nieuwe antibiotica, kunnen we ons nu beter richten op de preventie van gonorroe. Voorlichting over soa’s en beschermde seks is cruciaal en dit moeten we blijven promoten. Zodra onze kennis over soa’s hoger is, zullen we de symptomen eerder herkennen. Tot er nieuwe antibioticakuren zijn ontwikkeld, of misschien zelfs een vaccin tegen gonorroe, is dit de enige manier om onszelf te beschermen tegen zowel gonorroe als andere soa’s.

Bronmateriaal

"Antibiotic-resistant gonorrhoea on the rise, new drugs needed" - WHO

"Wat is gonorroe?" - SOAIDS

"Gonorroe Richtlijn" - RIVM

"Resistant gonorrhoea case reminds importance of safe sex" - GOV.UK



Afbeelding bovenaan dit artikel: nadya_il/Pixabay
Afbeelding in dit artikel: kerryank/Pixabay

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd