Wetenschappers hebben ontdekt hoe een octopus erin slaagt om in de koude wateren rondom Antarctica te overleven. Zijn bloed bevat opvallend veel blauwe bloedpigmenten waardoor hij voldoende zuurstof tot zich kan nemen.
De temperaturen in de oceaan rond Antarctica zijn extreem laag. En dat brengt uitdagingen met zich mee voor de dieren die in dit water leven. Zij moeten namelijk ook in dit koude water voldoende zuurstof zien te verzamelen en opnemen. Onder meer de relatief hoge viscositeit (stroperigheid) van hun bloed maakt dat lastig. Eén voordeel hebben de dieren wel: ijskoude wateren bevatten grote hoeveelheden opgeloste zuurstof. In het geval van Antarctische vissen betekent dat dat ze minder behoefte hebben aan een actief zuurstoftransport verzorgd door bloedpigmenten (zoals bijvoorbeeld hemoglobine). Maar hoe zit dat met de octopussen in dit koude water? Hoe zorgen zij dat ze voldoende zuurstof kunnen verzamelen?
Hemolymfe
Octopussen hebben drie harten en zich samentrekkende aderen die de lichaamsvloeistof hemolymfe rondpompen. Die lichaamsvloeistof is verrijkt met het eiwit hemocyanine (een blauw bloedpigment dat vergelijkbaar is met het eiwit hemoglobine dat bijvoorbeeld het zuurstoftransport in mensen regelt). Om te achterhalen wat ervoor zorgt dat het hemocyanine van Antarctische octopussen zo goed werkt in het ijskoude water, startten wetenschappers een onderzoek. Ze bestudeerden de lichaamsvloeistof van de Antarctische octopus Pareledone charcoti en twee octopussoorten die in warmere wateren leefden.
Extreem bloed
Uit het onderzoek blijkt dat het bloed van de Antarctische octopus extreem blauw is: het bevat zo’n veertig procent meer blauwe bloedpigmenten dan het bloed van de octopussen die in warmere klimaten leven. “Dit is het eerst onderzoek dat ons van duidelijk bewijs voorziet dat het blauwe bloedpigment van de octopus – hemocyanine – functionele veranderingen ondergaat om het zuurstoftransport naar weefsel bij temperaturen onder nul te verbeteren,” legt onderzoeker Michael Oellermann uit.
Uit experimenten blijkt verder dat het extreem blauwe bloed de octopussen niet alleen verder helpt in koud water. Het zuurstoftransport in het lijf van de Antarctische octopus bleek dankzij hemocyanine ook prima te gaan wanneer de octopus in warmer water werd gezet. Bij 10 graden Celsius kon hemocyanine in de Antarctische octopus veel meer zuurstof afgeven (zo’n 76,7 procent) dan de octopussen uit warmere klimaten konden (zo rond de 30 procent). “De resultaten wijzen er tevens op dat deze octopus fysiek beter is uitgerust dan bijvoorbeeld Antarctische vissen om met opwarming om te gaan.”