Het huidige tempo waarin de befaamde Thwaites- en Pine Island-gletsjer zich terugtrekken is ongekend en mogelijk zelfs onomkeerbaar.
Antarctica is bedekt met twee enorme ijsmassa’s: de Oost- en West-Antarctische ijskap. Onderzoekers maken zich met name zorgen om de West-Antarctische ijskap, die vanwege het opwarmende klimaat de afgelopen decennia in versneld tempo is uitgedund. Het is slecht nieuws voor verschillende gletsjers die zich hier bevinden, waaronder de bekende Thwaites- en Pine Island-gletsjer. Wetenschappers houden deze Antarctische monstergletsjers dan ook al enige tijd scherp in de gaten. En in een nieuwe studie presenteren ze opnieuw alarmerende bevindingen.
Thwaites- en Pine Island-gletsjer
We weten al een tijdje dat het niet zo goed gaat met de Thwaites- en Pine Island-gletsjer. Zo baart de Pine Island-gletsjer regelmatig ijsbergen, waardoor deze gletsjer één van de grootste zorgenkindjes op West-Antarctica is. Daarnaast smelt de Thwaites-gletsjer in ongenadig tempo weg en is momenteel verantwoordelijk voor ongeveer 4 procent van de wereldwijde zeespiegelstijging. Kortom, we weten al dat de twee Antarctische monstergletsjers bijzonder kwetsbaar zijn voor de opwarming van de aarde en op dit moment een bijdrage leveren aan de stijging van de zeespiegel. Maar hoe uniek is dat, als we een blik in het verleden werpen?
5500 jaar
Heel uniek, zo blijkt. Want de Antarctische monstergletsjers doen tegenwoordig iets wat ze in de afgelopen 5500 jaar niet hebben gedaan. Zo smelten de Thwaites- en Pine Island-gletsjer momenteel in recordtempo weg. De snelheid waarmee deze twee monstergletsjers zich terugtrekken is werkelijk ongekend over een tijdspanne van ruim 5000 jaar. “Hoewel deze kwetsbare gletsjers de afgelopen millennia relatief stabiel waren, is het tempo waarin ze smelten versneld, met een stijging van de wereldwijde zeespiegel tot gevolg,” aldus onderzoeker Dylan Rood.
Het tempo waarin de twee Antarctische monstergletsjers zich terugtrekken blijkt in de afgelopen dertig jaar te zijn verdubbeld. En dat is slecht nieuws. Als de Thwaites- en Pine Island-gletsjer volledig wegkwijnen, heeft dat grote gevolgen voor de zeespiegel. Met een oppervlakte van respectievelijk 192.000 km2 (bijna de grootte van heel Groot-Brittannië) en 162.300 km2 kunnen de gletsjers in de komende eeuwen zelfs een zeespiegelstijging van maar liefst 3,4 meter bewerkstelligen.
Volgens Rood zijn het verontrustende bevindingen. “De verhoogde snelheden waarmee het ijs smelt, kunnen erop wijzen dat de vitale slagaders uit het hart van de West-Antarctische ijskap zijn gescheurd,” zegt hij. “Dit kan hebben geleid tot een versnelde stroom van ijs in de oceaan, wat potentieel rampzalig is voor het toekomstige mondiale zeeniveau. We moeten nu dringend uitzoeken of het al te laat is om het bloeden te stelpen.”
Stranden
De onderzoekers baseren hun resultaten op analyse van overblijfselen van oude Antarctische stranden. Tijdens het midden van het Holoceen, meer dan 5.000 jaar geleden, was het klimaat warmer dan nu, waardoor de zeespiegel hoger lag en gletsjers kleiner waren. De onderzoekers wilden fluctuaties in de zeespiegel sinds het midden van het Holoceen bestuderen, dus bogen ze zich over de oude resten van Antarctische stranden, waaronder zeeschelpen en pinguïnbotten. Door de precieze leeftijd van deze stranden te achterhalen, slaagden de onderzoekers erin te bepalen wanneer elk strand was ontstaan. En op die manier konden ze een reconstructie maken van de hoogte van de zeespiegel in de afgelopen 5000 jaar.
Onderzoek gaat door. Want om het toekomstige lot van de West-Antarctische ijskap en de impact op de wereldwijde zeespiegel beter te kunnen voorspellen, zullen wetenschappers proberen te bepalen hoe de Thwaites-gletsjer in het verleden reageerde op klimaatomstandigheden die vergelijkbaar zijn met die van vandaag de dag. Belangrijke aanwijzingen liggen waarschijnlijk diep onder het ijs begraven. Om bestaande mysteries op te lossen, zullen de onderzoekers dus door het gletsjerijs moeten boren, om zo bij onderliggend gesteente te kunnen. En dan zullen onderzoekers hopelijk antwoord vinden op de prangende vraag of we het tempo waarin ijs wegkwijnt nog kunnen vertragen, of dat het al verloren zaak is.
