Het is bijzonder slecht nieuws.
Wetenschappers brengen het in het blad Nature Geoscience. Ze baseren het slechte nieuws op waarnemingen van ESA’s CryoSat. Met behulp van deze satelliet werd een 16.000 kilometer lang deel van de Antarctische kust bestudeerd. Daarbij werd gekeken naar de beweging van zogenoemde grounding lines van tientallen gletsjers.
De meeste Antarctische gletsjers monden direct uit in diepe troggen voor de kust van Antarctica. De plek waar hun onderzijde loskomt van de zeebodem en de gletsjertong dus begint te drijven op het water, wordt de ‘grounding line’ genoemd. Doorgaans liggen deze grounding lines zo’n 1 kilometer onder de zeespiegel en zijn ze zelfs niet toegankelijk voor onderzeeërs. Dat maakt het lastig om ze te detecteren en hun bewegingen te monitoren. Maar met behulp van de satelliet CryoSat lukte dat wel (zie afbeelding hiernaast).
Terugtrekking
Het onderzoek wijst uit dat de grounding lines van veel gletsjers zich terugtrekken. Al met al zou er in zeven jaar tijd zo’n 1463 vierkante kilometer onder water gelegen ijs verdwenen zijn. De grootste veranderingen treden daarbij op in West-Antarctica, waar meer dan éénvijfde van de op de zeebodem rustende ijskap zich de afgelopen zeven jaar sneller heeft teruggetrokken dan we sinds de laatste ijstijd gewend zijn.
Opwarming van het water
Dat het onder water gelegen ijs het zo zwaar te verduren heeft, is te herleiden naar de opwarming van het water, zo stellen de onderzoekers. Eerder werd aangenomen dat dat warmere water slechts op een paar plekken aan de Antarctische ijskap knabbelde, maar klaarblijkelijk is dit een veel breder probleem.
Zeespiegelstijging
We spreken hier met recht van een probleem, omdat het terugtrekken van dit onder de zeespiegel gelegen ijs van invloed is op het ijs dat op het land rust. Doordat gletsjers loskomen van de zeebodem, geven ze minder tegenwicht aan de op het land gelegen gletsjer, die hierdoor weer gemakkelijker en dus sneller kan gaan stromen en ijs in zee kan afzetten. Wat weer bijdraagt aan de wereldwijde zeespiegelstijging.
Het onderzoek illustreert bovendien dat Antarctica een complex continent is. Zo ontdekten de onderzoekers dat de grounding line van de Thwaites-gletsjer in West-Antarctica zich de laatste jaren versneld heeft teruggetrokken. Maar de grounding line van de daarnaast gelegen Pine Island-gletsjer – tot voor kort één van de snelst terugtrekkende gletsjers van Antarctica – is juist tot stilstand gekomen. “Deze verschillen benadrukken het complexe karakter van de instabiliteit van de ijskap,” aldus onderzoeker Hannes Konrad. En ze bieden handvaten voor vervolgonderzoek.
