Zo blijkt dat er ook op de verre kant van de maan vulkanen waren die minstens 1,4 miljard jaar actief zijn geweest.
Volgens één van de eerste gepubliceerde analyses van het materiaal dat door de Chang’e-6 rover is teruggebracht, was zijn landingsplaats aan de verre kant van de maan miljarden jaren geleden vulkanisch actief. Dat schrijven onderzoekers in het tijdschrift Nature. Deze ontdekking biedt cruciale inzichten in de geologische geschiedenis van onze natuurlijke satelliet.
Begin mei werd de Chinese maanverkenner Chang’e-6 gelanceerd. Een maand later landde de ruimtesonde in de Apollo-krater, aan de rand van het grootste dal aan de achterkant van de maan. Daar boorde en schraapte de sonde stukjes rots en mineraal van het oppervlak, wat resulteerde in het verzamelen van een maanstofmonster van 1.935,3 gram. Eind juni arriveerde Chang’e-6 weer terug op aarde. De verwachtingen rond de Chang’e-6 missie en de terugkeer van maanoppervlaktemonsters waren hooggespannen. Dit kwam voornamelijk doordat dit de eerste monsters van het maanoppervlak zijn die vanaf de achterkant van de maan zijn verzameld.
Zoals je waarschijnlijk wel weet, heeft de maan twee ‘kanten’. De ‘voorkant’ van de maan is altijd naar de aarde gericht, terwijl de ‘achterkant’ altijd van de aarde af kijkt.
Vulkanisme op de voorkant van de maan
Door de monsters die zijn teruggebracht van de maan door de Apollo-, Luna- en Chang’e-5-missies, weten we dat er tussen 4 en 2 miljard jaar geleden vulkanisme plaatsvond aan de voorzijde van de maan. Door het ontbreken van monsters van de achterzijde kon de timing van vulkanische activiteit daar echter niet worden bepaald. Dit veranderde toen de Chang’e-6 missie eerder dit jaar monsters verzamelde van de verre kant van de maan, waardoor wetenschappers nu ook vulkanisme aan deze kant konden onderzoeken.
Basaltfragmenten
In de studie hebben onderzoekers basaltfragmenten (een soort vulkanisch gesteente) bestudeerd. Deze fragmenten waren afkomstig van twee bodemmonsters die door de Chinese maanverkenner waren verzameld. Met behulp van een speciale methode waarbij ze lood-isotopen maten, slaagde het team erin om de leeftijd van de monsters te bepalen. Ze analyseerden in totaal 108 basaltfragmenten.
Vulkanisch actief
Uit de bevindingen blijkt dat er ook actieve vulkanen op de verre kant van de maan voorkwamen. De onderzoekers ontdekten dat bijna al het basalt dat op de landingsplaats werd gevonden, ongeveer 2,8 miljard jaar oud was. Ze vonden echter ook een monster van 4,2 miljard jaar oud. Dit betekent dat vulkanen op de achterkant van de maan minstens 1,4 miljard jaar actief waren.
Verschillen
De ontdekking is om verschillende redenen bijzonder. “Het begrijpen van de vulkanische geschiedenis op de achterkant van de maan is belangrijk om de verschillen tussen de twee zijden te begrijpen”, zegt onderzoeker Qiu-Li Li. De maan vertoont een duidelijke tegenstelling tussen de nabije en verre kant. De verschillen, zoals in de verdeling van basalt, topografie, korstdikte en thorium (Th)-gehalte, waren lange tijd een raadsel. Een voorbeeld hiervan is dat vulkanen delen van de maan met lava bedekten, waardoor basalt ontstond. Deze komen vaker voor aan de voorzijde van de maan, waar ze 30 procent van het oppervlak bedekken, terwijl dit aan de achterzijde slechts 2 procent is. Om de verschillen tussen beide kanten van de maan te begrijpen, zijn monsters van beide kanten nodig. De Chang’e-6 missie, de eerste die monsters van de verre kant van de maan heeft teruggebracht, heeft nu echter een unieke kans geboden om vulkanische activiteit in dit gebied te bestuderen.
Verrassend
De bevindingen zijn best verrassend. De ontdekking dat er 2,8 miljard jaar geleden namelijk nog vulkanen uitbarstten op de verre kant van de maan, wijkt af van wat eerder werd gedacht. Dit suggereert dat vulkanisme daar veel langer heeft plaatsgevonden dan eerder werd aangenomen.
De studie vergroot onze kennis over de achterkant van de maan, een gebied dat tot nu toe weinig onderzocht is en waar we daardoor nog maar weinig over wisten. De ontdekking dat vulkanisme ook hier heeft plaatsgevonden, geeft ons meer inzicht in de geologische variatie van de maan en levert nieuwe informatie over de vroege geschiedenis en magmatische processen. De bevindingen van de Chang’e-6 missie breiden ons begrip van de maan dan ook aanzienlijk uit. Onderzoekers staan te popelen om te ontdekken wat de monsters nog meer over de maan zullen prijsgeven.
