Amerikaans RIVM maakt zich zorgen over opkomst van dodelijke schimmel: dit moet je weten

De schimmel verspreidt zich binnen Amerikaanse gezondheidsinstellingen met alarmerende snelheid, zo stelt het CDC. En aangezien de schimmel vaak multiresistent is, zich gemakkelijk verspreidt en dodelijke infecties veroorzaakt, zijn de zorgen groot.

Dat liet het Amerikaanse RIVM – het Centers for Disease Control and Prevention – eerder deze week middels een persbericht weten. De zorgen handelen over de schimmel Candida auris. Deze schimmel dook in 2016 voor het eerst in de VS op en heeft sindsdien behoorlijk huisgehouden. Zo zijn er tussen 2016 en eind 2021 3270 klinische gevallen gemeld. Het gaat hierbij dus om mensen die echt door de schimmel geïnfecteerd zijn. Daarnaast zijn er nog eens iets meer dan 7400 Amerikanen bij wie in diezelfde periode werd vastgesteld dat ze de schimmel onder de leden hadden, maar bij wie er geen sprake was van een infectie.

Voortdurende toename
Dat zijn flinke getallen. Maar wat onderzoekers van het CDC met name zorgen baart, is dat ze het aantal gevallen jaar na jaar zien toenemen, waarbij de snelste toename in 2020 en 2021 werd genoteerd. Zo nam het aantal klinische gevallen in de VS toe van 476 in 2019 naar 1471 in 2021. En het aantal mensen bij wie de schimmel wel werd aangetroffen, maar er geen sprake was van een infectie verdrievoudigde in 2021 (ten opzichte van 2020). Het CDC erkent daarbij overigens wel dat de toename mogelijk deels verklaard kan worden doordat we de laatste jaren beter in staat zijn geworden om de schimmel (ook in asymptomatische gevallen) te detecteren. Tegelijkertijd wijst het CDC er echter ook op dat er niet in alle delen van de VS uniform gescreend wordt op de schimmel, waardoor het ook mogelijk is dat het aantal infecties en asymptomatische gevallen in werkelijkheid nog veel groter is dan de hierboven genoemde cijfers doen vermoeden.

Resistent
Met die kanttekeningen in gedachten gaat het CDC er voor nu toch vanuit dat de VS te maken heeft met een schimmel die zich in rap tempo verspreidt en in toenemende mate voor problemen zorgt. En dat komt met name ook doordat de schimmel in toenemende mate resistent blijkt te worden voor anti-schimmelmedicatie. Zo zagen artsen het aantal gevallen waarin echinocandinen – het meest aanbevolen medicijn bij ernstige schimmelinfecties veroorzaakt door C. auris – niet meer werkten in 2021 verdrievoudigen. En het helpt dan ook niet altijd om naar een ander anti-schimmelmiddel te grijpen; C. auris blijkt namelijk vaak voor meerdere van die middelen resistent te zijn.

“De snelle stijging en geografische verspreiding van het aantal gevallen is zorgwekkend,” zo concludeert Meghan Lyman, epidemioloog in dienst van het CDC. “En het benadrukt hoe hard het nodig is om de schimmel voortdurend te monitoren, de laboratoriumcapaciteiten uit te breiden, snellere diagnostische tests te ontwikkelen en ons te houden aan bewezen maatregelen gericht op het voorkomen en controleren van infecties.”

WHO
De Amerikanen zijn zeker niet de enigen die zich zorgen maken over C. auris. Vorig jaar publiceerde de Wereldgezondheidsorganisatie – voor het eerst – een lijstje met gevaarlijke schimmels die we goed in de gaten moeten houden. En C. auris stond daar vrij hoog op genoteerd. En niet zonder reden, zo vertelde medisch moleculair microbioloog Ferry Hagen eerder aan Scientias.nl. “Deze schimmel werd in 2009 voor het eerst in het oor van een Japanse vrouw aangetroffen. Daarna is het heel snel gegaan; schijnbaar vanuit het niets dook de schimmel in een paar jaar tijd op vier verschillende continenten op.” Waar de schimmel precies vandaan is gekomen, is onduidelijk. “Zo is er geen enkele indicatie dat Candida auris zich daarvoor al – onder de radar – verspreidde; we hebben in oude schimmelcollecties tevergeefs naar de schimmel gezocht.” Het doet vermoeden dat de schimmel relatief recent het levenslicht zag. “Maar dat maakt het weer heel lastig te verklaren hoe deze in zo’n korte tijd de wereld kon veroveren.”

Resistentie
Dat de schimmel hoog op het lijstje met in de ogen van de WHO zorgwekkende schimmels staat, heeft voornamelijk te maken met het feit dat deze zich snel verspreid heeft én voor veel anti-schimmelmiddelen resistent is. “Zo zijn er patiënten bekend die alle denkbare anti-schimmelmiddelen toegediend hebben gekregen en toch zijn overleden,” vertelde Hagen eerder.

Geen risico voor gezonde mensen
Het is daarbij wel belangrijk om op te merken dat de schimmel in principe geen gevaar vormt voor gezonde mensen. Een normaal functionerend immuunsysteem ruimt de schimmel namelijk op voordat deze problemen kan geven. Anders is dat echter voor mensen die ernstig ziek zijn, afhankelijk zijn van invasieve medische hulpmiddelen – zoals een katheter of infuus – en/of frequent of langdurig in gezondheidsinstellingen vertoeven. Zij hebben een verhoogde kans om C. auris op te lopen en daar ook daadwerkelijk ziek van te worden. De schimmel kan dan bijvoorbeeld via een infuus vanaf de huid de bloedbaan binnendringen en vervolgens een bloedvergiftiging veroorzaken.

Wel een risico voor de volksgezondheid
Hoewel levensbedreigende schimmels zoals C. auris voornamelijk voor problemen zorgen onder mensen met een zwakke gezondheid zijn ze wel degelijk een risico voor de volksgezondheid. Want door de groeiende bevolking, toenemende vergrijzing en steeds complexere medische behandelingen krijgen schimmels simpelweg steeds meer mogelijkheden om mensen te infecteren. Daar komt nog eens bij dat schimmels naar verwachting in een door klimaatverandering opwarmende wereld ook nog eens veel beter in staat zijn om mensen te infecteren. Op dit moment is het namelijk zo dat de meeste schimmels beter gedijen bij lagere temperaturen en daardoor niet in staat zijn om mensen (met een relatief hoge lichaamstemperatuur) te infecteren. Maar als de omgevingstemperatuur stijgt en schimmels zich daaraan aan gaan passen, kunnen ze gaandeweg ook wel eens steeds beter tegen die hoge lichaamstemperatuur zijn opgewassen.

Nederland
Terwijl C. auris in de VS – maar met name ook in ontwikkelingslanden, waar diagnostiek en behandeling nog lastiger zijn – voor veel problemen zorgt, lijkt Nederland de dans tot op heden te ontspringen. In ons land is de schimmel nog maar weinig aangetroffen. Maar waakzaamheid is op zijn plaats, zo waarschuwde de WHO vorig jaar al in haar rapport. In dat rapport werden naast C. auris nog 18 schimmels op de ‘watchlist’ gezet én kwam de Wereldgezondheidsorganisatie met een aantal aanbevelingen om een doemscenario waarin lastig of zelfs niet te behandelen schimmels wereldwijd welig tieren, af te wenden. Zo moeten schimmelinfecties sneller gediagnosticeerd en ook op internationaal niveau beter gemonitord worden. Ook moet er meer geld worden vrijgemaakt voor onderzoek naar schimmels. Even voor jouw beeldvorming: op dit moment gaat minder dan 1,5 procent van het totale budget dat voor onderzoek naar infectieziekten beschikbaar is, naar schimmelonderzoek. Het resulteert in beperkte informatie over de schimmels zelf, maar ook over de beste wijze waarop we ze kunnen bestrijden. Ten slotte is het volgens de WHO ook belangrijk dat we maatregelen gericht op preventie en controle van schimmelinfecties omarmen.

COVID-19
Dat dat laatste echt heel belangrijk is, blijkt volgens het CDC wel uit de huidige situatie in de VS. De opmars van C. auris zou namelijk onder meer te wijten zijn aan het feit dat er onvoldoende aandacht is voor de preventie en controle van schimmelinfecties. COVID-19 – en de daarmee samenhangende grote druk op de gezondheidszorg – heeft daar mogelijk ook een rol in gespeeld.

Voor nu is de opkomst van C. auris absoluut zorgwekkend. Maar het is – zeker in Nederland – nog geen reden voor paniek. Wel is het een wake-up call: we moeten schimmels serieuzer gaan nemen. Want ze vormen – net als de veel beter bestudeerde ziekteverwekkende bacteriën en virussen – een reëele bedreiging voor de volksgezondheid.

Meer weten…
…over de schimmels die de WHO als een bedreiging voor de volksgezondheid ziet? Klik hier!

Bronmateriaal

"Increasing Threat of Spread of Antimicrobial-resistant Fungus in Healthcare Facilities" - CDC
Afbeelding bovenaan dit artikel: Shawn Lockhart / CDC (via Wikimedia Commons)

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd