Alzheimer wordt mogelijk (mede) veroorzaakt door een veelvoorkomende mondbacterie

De baanbrekende ontdekking kan mogelijk helpen om Alzheimer te voorkomen.

Dat is te lezen in het blad Science Advances. Het paper handelt over de bacterie Porphyromonas gingivalis. Deze bacterie wordt geassocieerd met de bacteriële infectieziekte parodontitis: een ontsteking van weefsels rondom de tanden. Het nieuwe onderzoek brengt de bacterie echter in verband met een heel andere aandoening: Alzheimer.

Oorzaak
Eerder hebben onderzoekers al aanwijzingen gevonden dat bepaalde veroorzakers van infecties een rol spelen in de ontwikkeling en voortgang van de Ziekte van Alzheimer. Maar overtuigend bewijs dat zo’n ziekteverwekker werkelijk aan deze vorm van dementie ten grondslag ligt, was er eigenlijk niet. Tot nu, dus. Want in het nieuwe onderzoek komen wetenschappers met overtuigende aanwijzingen op de proppen die suggereren dat P. gingivalis Alzheimer veroorzaakt.

Brein
In hun paper schrijven wetenschappers dat ze de bacterie P. gingivalis hebben aangetroffen in het brein van overleden Alzheimerpatiënten. Nu is dat nog niet direct bewijs dat de bacterie ook aan de ziekte ten grondslag ligt. Ware het niet dat experimenten met muizen uitwijzen dat de aanwezigheid van P. gingivalis in het brein leidt tot een verhoogde productie van bèta-amyloïden, een component van de breinplaques die met Alzheimer geassocieerd worden.

Enzymen
Maar de onderzoekers gaan nog een stap verder. In het brein van overleden Alzheimerpatiënten zijn niet alleen de P. gingivalis-bacteriën aangetroffen. In neuronen van deze mensen troffen ze ook enzymen aan die door de P. gingivalis-bacteriën worden geproduceerd. Experimenten in het laboratorium suggereren dat deze enzymen het tau-eiwit zo aantasten dat de eveneens met Alzheimer in verband gebrachte tau-verstrengelingen ontstaan.

Mensen zonder Alzheimer
Een andere belangrijke aanwijzing dat de bacterie aan Alzheimer ten grondslag ligt, vonden de onderzoekers in het brein van mensen die nooit met Alzheimer gediagnosticeerd waren. Ook in de hersenen van deze mensen bleken de bacteriën en hun enzymen – weliswaar in kleinere hoeveelheden – voor te komen. Het wijst er volgens de onderzoekers op “dat de herseninfectie met P. gingivalis niet het resultaat is van een slechte mondhygiëne ten gevolge van dementie”. In plaats daarvan lijkt het andersom te zijn: er is eerst P. gingivalis en later komt de cognitieve achteruitgang.

Behandeling
Het onderzoek kan mogelijk leiden tot een behandeling die erop gericht is om Alzheimer te voorkomen. Op dit moment wordt er in dat kader geëxperimenteerd met een stofje dat nu nog de naam COR388 draagt. Onder muizen blijkt het stofje de rem te zetten op P. gingivalis, de productie van bèta-amyloïden te beperken en neuronen in de hippocampus – het deel van het brein dat vaak als eerste aan Alzheimer ten slachtoffer valt – te beschermen.

Het is opwindend nieuws dat onderzoekers een oorzaak van Alzheimer op het spoor zijn. Maar we zijn er nog niet, zo waarschuwt David Reynolds, verbonden aan Alzheimer Research UK, in reactie op het onderzoek. “Het handhaven van een goede mondhygiëne is een belangrijk onderdeel van een gezonde levensstijl en hoewel we niet weten in hoeverre het van invloed is op onze kans op dementie, lijkt het zeer onwaarschijnlijk dat de aanwezigheid van één enkele type bacterie de enige oorzaak is van de aandoening.”

Bronmateriaal

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd