Wetenschappers hebben een neusspray ontwikkeld die mogelijk de symptomen van de ziekte van Alzheimer kan verlichten.
De spray, gemaakt van zogenoemde extracellulaire vesikels (kleine deeltjes die cellen gebruiken om te communiceren) die afkomstig zijn van stamcellen, biedt hoop voor een nieuwe behandelmethode die de progressie van alzheimer kan remmen. Dit middel zou niet alleen ontstekingsreacties in de hersenen kunnen verminderen, maar ook de cognitieve en stemmingsgerelateerde functies van patiënten kunnen verbeteren, iets waar huidige behandelingen vaak niet in slagen. De wetenchappers publiceerden er een studie over in het vakblad Journal of Extracellular Vesicles.
Wat is alzheimer?
Alzheimer, een aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft, kenmerkt zich door de ophoping van amyloïde-beta (Aβ)-plaques en de schadelijke kluwen van het eiwit tau in de hersenen. Deze ophopingen dragen bij aan ontsteking en het geleidelijke verlies van neuronen, wat leidt tot symptomen zoals geheugenverlies en verstoorde cognitieve functies. Huidige therapieën richten zich vooral op het verzachten van symptomen, maar bieden geen genezing en beperken de achteruitgang vaak maar in geringe mate. De behoefte aan behandelingen die effectief de progressie kunnen remmen, is dan ook enorm.
Genetisch gemanipuleerde muizen
In het nieuwe onderzoek zijn muizen, die genetisch gemanipuleerd zijn om alzheimer-achtige symptomen te vertonen, behandeld met de stamcel-afgeleide vesikels via een neusspray. Het neusspray-formaat maakt het mogelijk om de hersenen te bereiken zonder invasieve technieken, wat een groot voordeel biedt ten opzichte van andere benaderingen. Binnen enkele uren na toediening werden de vesikels aangetroffen in de hersencellen die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen. Deze zogenoemde microgliacellen en astrocyten, die normaal gesproken bijdragen aan de ontstekingsreacties bij alzheimer, bleken minder actief te worden na de behandeling.
Onstekingssignalen onderdrukt
Uit een diepgaande analyse achteraf bleek dat de vesikels erin slaagden om ontstekingssignalen te onderdrukken die normaal gesproken bijdragen aan de schade bij alzheimer. Hierbij ging het onder andere om een vermindering van zogenaamde NLRP3-inflammasomen, een belangrijke schakel in het ontstekingsproces. De vesikels bleken ook de genen die normaal gesproken betrokken zijn bij het herkennen van ontstekingen, zoals interferon-signalen en andere pro-inflammatoire routes, te kalmeren. Op de langere termijn konden de onderzoekers vaststellen dat de toediening van vesikels de ontsteking op een stabiele manier verlaagde.
Cognitieve verbeteringen
Naast ontstekingsremmende effecten, toonde het onderzoek ook aan dat de vesikels bijdroegen aan cognitieve verbeteringen. In gedragstests, zoals objectherkenning en ruimtelijk geheugen, presteerden de behandelde muizen aanzienlijk beter dan de onbehandelde groep. Deze cognitieve winst zou samen kunnen hangen met de manier waarop de vesikels de neuroinflammatoire processen beïnvloeden, en hoe ze daarmee de algehele neuronale gezondheid ondersteunen.
Tweevoudige werking
Interessant genoeg bleek uit een extra experiment met menselijke microglia (immuuncellen in de hersenen) dat de vesikels eveneens effectief waren in het verminderen van ontstekingsreacties na blootstelling aan Aβ-oligomeren (toxische vormen van amyloïde-beta). Zelfs wanneer de cellen waren blootgesteld aan schadelijke concentraties van deze oligomeren, konden de vesikels de negatieve effecten terugdringen, terwijl de microglia hun belangrijke taak in het opruimen van celresten en afvalstoffen behielden. Dit suggereert dat de vesikels een potentiële tweevoudige werking hebben: het verminderen van schadelijke ontstekingen en het ondersteunen van de normale immuunfunctie.
Verder onderzoek is nodig
De ontwikkeling van deze neusspray voor alzheimer bevindt zich nog in een experimenteel stadium, en verdere klinische studies zijn nodig om de veiligheid en effectiviteit bij mensen te bevestigen. Toch biedt het onderzoek een bemoedigende nieuwe benadering voor het behandelen van azheimer, een ziekte die tot nu toe nauwelijks aan te pakken was door gebrek aan effectieve therapieën. Met de hoop op een veilige en eenvoudige toedieningswijze via een neusspray, zou deze methode patiënten in de toekomst mogelijk helpen om langer hun cognitieve vermogens te behouden en een betere levenskwaliteit te ervaren.
