Als je net verliefd bent, kun je je niet voorstellen dat het ooit ophoudt. Toch: de helft van de relaties sneuvelt. En zo’n breuk komt helemaal niet uit de lucht vallen, blijkt uit onderzoek. Sterker nog, het einde heeft een lange aanloop.
Volgens de psychologen bestaat de laatste periode van een relatie uit twee fases. Eerst neemt de tevredenheid met de relatie geleidelijk af en dan wordt een tot twee jaar voor de breuk een punt bereikt waarna zo goed als zeker is dat het verkeerd gaat aflopen. “Vanaf dit overgangspunt verslechtert de tevredenheid met de relatie snel. De koppels in kwestie gaan dan onherroepelijk uit elkaar”, zegt professor Janina Bühler van de Johannes Gutenberg Universiteit Mainz (JGU).
Terminaal verval
Bijna iedere relatie kent goede en slechte tijden. En na de verliefdheid van het begin, neemt de tevredenheid altijd een beetje af. Een dieptepunt wordt volgens de onderzoekers bereikt na tien jaar. Om de aanloop naar de breuk te bestuderen, gebruikten ze data uit vier studies in Duitsland, Australië, het Verenigd Koninkrijk en Nederland. Voor elk van de vier datasets, met een totaal van ruim 11.000 mensen, was er een controlegroep van ongeveer dezelfde grootte, bestaande uit koppels die niet gescheiden waren. De looptijd van de studies varieerde van 12 tot 21 jaar. In alle landen werd de proefpersonen gevraagd om aan te geven hoe tevreden ze op dat moment waren met hun relatie.
Zo konden de onderzoekers zien hoe de tevredenheid met de relatie zich ontwikkelde in het licht van de latere breuk. Ze concludeerden dat relaties te maken kunnen krijgen met wat bekendstaat als terminaal verval. Dit verval in de relatietevredenheid treedt op in twee fasen.
De eerste fase, die enkele jaren kan duren, wordt gekenmerkt door een lichte daling van de tevredenheid. Daarop volgt een omslagpunt waarna de tevredenheid versneld afneemt. De terminale fase van een relatie na dit overgangspunt duurt 7 tot 28 maanden en gemiddeld een tot twee jaar.
Binnen relatie grote verschillen
“Zodra deze fase is bereikt, is de relatie gedoemd te mislukken. Dit blijkt uit het feit dat alleen de mensen in de scheidingsgroep deze eindfase doormaken en de controlegroep niet”, legt Bühler uit. Deze fase is overigens geen vastomlijnde periode die voor iedereen hetzelfde is. Zelfs binnen de relatie ervaren de twee partners de slotfase anders. De partner die de scheiding in gang zet, is al op een eerder moment ontevreden geworden over de relatie. Voor de ander komt het overgangspunt relatief kort voor de daadwerkelijke scheiding. Die ervaart dus een zeer snelle afname in tevredenheid over de relatie.
“Partners doorlopen verschillende fasen. Normaal gesproken gaan ze niet van de ene op de andere dag uit elkaar en de manier waarop deze fasen van invloed zijn op de twee partners verschilt”, vertelt Bühler. In veel gevallen zoeken koppels te laat hulp, dat wil zeggen wanneer het overgangspunt al is bereikt. “Het is belangrijk om je bewust te zijn van deze relatiepatronen. Maatregelen nemen in de pre-terminale fase van een relatie, dat wil zeggen voordat het snel bergafwaarts gaat, kan heel effectief zijn en zelfs bijdragen aan het behoud van de relatie”, stelt Bühler, die ook als relatietherapeut werkt.
De sleutel lijkt hierbij (zoals vaak bij relatieproblemen): communiceren. Spreek het uit als je minder tevreden bent met je relatie en leg aan je partner uit wat het probleem is. Dan valt de boel best vaak nog te redden. Wacht niet tot je in die laatste hopeloze fase zit.
De schatting is dat zeker de helft van de relaties in Nederland vroeg of laat sneuvelt. Er zijn alleen officiële cijfers over echtscheidingen: 40 procent van de huwelijken eindigt in een breuk volgens het CBS. Maar je kunt je voorstellen dat dit percentage onder ongehuwden hoger ligt, al is het alleen al omdat veel relaties in de eerste jaren – nog voor mensen trouwen – stuklopen. Sommige schattingen geven aan dat rond de 60 procent van de samenwoonrelaties niet standhoudt.
