Dankzij een natuurlijk vergrootglas zijn wetenschappers erin geslaagd om stervormingsgebieden te observeren, die 11,4 miljard lichtjaar van de aarde verwijderd zijn. Er zijn al stervormingsgebieden zichtbaar die slechts honderd lichtjaar groot zijn en dat is – gezien de afstand – een fantastische prestatie.
ALMA observeerde het sterrenstelsel SDP.81. Tussen dit sterrenstelsel en ALMA staat een ander stelsel, dat als een lens fungeert. De zwaartekracht van dit lensstelsel vervormt namelijk het beeld van het verre sterrenstelsel. Het licht van de verre bron buigt om het sterrenstelsel heen, waardoor een zogenoemde Einsteinring ontstaat. Albert Einstein bedacht de ringen in 1936, omdat de Algemene relativiteitstheorie aantoont dat niet alleen materie, maar ook licht (fotonen) wordt beïnvloed door zwaartekracht. Einstein had niet verwacht dat de ringen ooit te zien zouden zijn, maar er zijn inmiddels al tientallen Einsteinringen ontdekt.
Benieuwd hoe een lensstelsel nu eigenlijk werkt? In deze video wordt de werking aangetoond.
Hoewel de Hubble-ruimtetelescoop het sterrenstelsel wel eens eerder heeft bekeken, zijn de nieuwe opnamen veel gedetailleerder. De resolutie is namelijk zes keer zo hoog. Wetenschappers hebben SDP.81 geanalyseerd en weten daardoor veel meer over het sterrenstelsel, waaronder details over zijn structuur, inhoud en bewegingen.
Exotische Orionnevels
Wat blijkt: onderzoekers spotten stervormingsgebieden met afmetingen tot honderd lichtjaar in het sterrenstelsel. Deze stervormingsgebieden lijken op een uitvergrote versie van de bekende Orionnevel. In deze stellaire kraamkamers worden duizenden nieuwe sterren geboren. Niet eerder hebben onderzoekers zo’n kraamkamer op deze afstand gevonden, namelijk op 11,4 miljard lichtjaar bij ons vandaan. Het heelal was toen slechts 2,4 miljard jaar oud. Het licht van deze stervormingsgebieden heeft er meer dan tweemaal de leeftijd van de aarde (!!) over gedaan om ons te bereiken.
Zwart gat
Verder concluderen de onderzoekers dat het lensstelsel tussen SDP.81 en de aarde een supermassief zwart gat in zijn centrum heeft. Dit centrale zwarte gat is 200 tot 300 miljoen keer zwaarder dan onze zon. In vergelijking: het supermassieve zwarte gat in het centrum van onze Melkweg is ‘slechts’ 3,7 miljoen keer zwaarder dan onze moederster.
ALMA
ALMA bestaat uit 66 antenneschotels, die samen één kolossale virtuele telescoop vormen. Deze radiotelescoop werkt sinds 2013 op volle kracht en heeft in een korte tijd veel fraaie foto’s gemaakt, zoals een foto van de koudste plek in het heelal en dit beeld van een protoplanetaire schijf.