Al die selfies pure ijdelheid? Integendeel, ze dienen een belangrijk persoonlijk doel

Dat heerlijke dessert in een restaurant, een uitje naar het strand of een borrel met vrienden, we maken werkelijk overal foto’s van, maar dat doen we natuurlijk niet altijd op dezelfde manier: soms willen we dat dessertje perfect gekiekt, een andere keer maken we liever een selfie. Dat ligt aan het doel van de foto, hebben onderzoekers ontdekt.

Als we een foto maken van een gebeurtenis vanuit ons eigen perspectief dan willen we vooral de fysieke ervaring vastleggen, maar kiezen we voor een foto waarbij we onszelf in het beeld vastleggen, zoals bij een selfie, dan willen we de diepere betekenis van een ervaring onthouden. “Niet alleen hebben we ontdekt dat de meeste mensen beide typen foto’s maken in verschillende situaties, maar we weten nu ook dat mensen per situatie verschillende doelen hebben: ze willen de ene keer de ervaring op zich vastleggen en de andere keer de grotere betekenis van het moment in hun leven”, zegt hoofdonderzoeker Zachary Niese van de University of Tübingen.

Foto’s op Instagram
Daarbij maakt het niet uit of mensen een foto willen delen of dat ze hem voor privégebruik maken. “In een eerdere studie waarvoor we naar Instagram-foto’s keken – die mensen dus delen – vonden we ongeveer evenveel foto’s vanuit de eerste persoon als vanuit de derde persoon en de meeste deelnemers rapporteerden dat ze beide typen foto’s hadden geplaatst”, legt Niese uit aan Scientias.nl. “Dus zelfs in een situatie waarin mensen hun foto’s deelden met anderen gebruikten ze twee verschillende perspectieven. De mensen maakten beide typen foto’s op een manier die overeenkwam met het doel dat ze hadden.”

Herinneringen maken
Als mensen de diepere betekenis of zingeving van een gebeurtenis willen vastleggen nemen ze een foto vanuit de derde persoon, waar ze dus zelf opstaan. Als ze die foto’s terugkijken worden ze ook meer herinnerd aan de betekenis dan wanneer ze naar foto’s vanuit de eerste persoon terugkijken, blijkt uit zes studies met in totaal 2100 deelnemers. Ook vonden ze hun foto’s mooier als het perspectief overeenkwam met het doel van de foto.

Een foto vanuit de derde persoon om de diepere betekenis van een ervaring vast te leggen. Foto: Maridav

Dat vonden de onderzoekers verrassend. “Het was erg interessant om te ontdekken dat mensen elke dag weer intuïtief beslissen welk perspectief beter past bij het doel van de foto, het vastleggen van de fysieke ervaring of de grotere betekenis van het moment voor hun leven. En ze hadden de neiging om het perspectief te kiezen dat overeenkwam met wat onze studie zou aanbevelen. Maar wat me nog het meest verraste is dat dit ook samenhing met hoe leuk mensen de foto achteraf vonden. Als mensen een foto namen vanuit een perspectief dat beter paste bij hun doel, vonden ze de foto mooier.”

Een zelfbeeld vormen
Al die foto’s maken we niet voor niets. “Het maken en delen van foto’s is voor veel mensen onderdeel van het dagelijks leven. Hoewel er soms spottend wordt gedaan over de vele foto’s in onze populaire cultuur, helpen persoonlijke foto’s om je opnieuw verbonden te voelen met gebeurtenissen uit het verleden en zo je eigen levensverhaal op te bouwen”, legt Niese uit.

Hij benadrukt dat het ene perspectief niet beter is dan het andere. De studie bewijst juist dat het effectiefste perspectief afhangt van het doel dat iemand op dat moment heeft met de foto: je hoeft natuurlijk niet altijd een diepere betekenis vast te leggen. De onderzoeker denkt dat het goed is als mensen meer stilstaan bij het doel van een foto. Zo kunnen ze vaker het juiste perspectief kiezen en kijken ze later met meer plezier en voldoening naar de foto’s. “Foto’s kunnen een meer fundamenteel menselijk motief dienen om ons zelfbeeld te ontwikkelen en te begrijpen, zowel als het gaat om de ervaringen in ons leven als de grotere betekenis ervan”, zegt Niese.

Een foto vanuit de eerste persoon om de ervaring op zich vast te leggen. Foto: Narong27

Een narratief van je leven
“De persoonlijke foto’s van mensen bieden de mogelijkheid om momenten in ons leven vast te leggen waar we later op terug kunnen kijken en op kunnen reflecteren”, legt de wetenschapper uit. “Het zelf is volgens sociale psychologen tweeledig. Enerzijds bestaat het uit hoe een persoon het leven zelf ervaart. Dat wil zeggen dat ieder persoon het gevoel heeft dat hij degene is die iets ziet, proeft, voelt, hoort of ervaart in het huidige moment. Aan de andere kant denken mensen na over wie ze zijn als persoon voor anderen. Ze creëren een narratief van hun leven en van de dingen die zij hebben meegemaakt. Ons werk wijst uit dat verschillende typen foto’s invloed hebben op de manier waarop mensen denken over de ervaringen in hun leven, wat potentieel inzicht biedt in dit tweeledige beeld van het zelf. Meer specifiek geven foto’s vanuit de eerste persoon een beter beeld van hoe diegene zelf het moment ervaren heeft, terwijl foto’s vanuit de derde persoon duidelijk maken wat dit moment over diegene zegt als persoon en over zijn levensverhaal.”

Van alle tijden
Deze twee perspectieven om foto’s te maken bestaan al heel erg lang. Het maakt niet uit dat mensen nu bijvoorbeeld veel meer foto’s maken dan toen camera’s nog analoog waren. “Foto’s maken van je leven is iets dat mensen in alle culturen doen”, verklaart de onderzoeker. “Ook de verschillende perspectieven – eerste vs. derde persoon – komen in veel culturen terug. Sterker nog, het lijkt erop dat mensen al beide typen foto’s maken zolang er camera’s bestaan. Men kan voorbeelden vinden van eerstepersoonsfoto’s van natuur of steden in 1800, net als vele derdepersoonsfoto’s, zoals portretten. Het lijkt er dus niet op dat de behoefte om soms het moment vast te leggen zoals het er vanuit onze eigen ogen uitziet en soms juist onszelf op de foto te zetten een fenomeen is dat uniek is voor de westerse cultuur op dit moment in de geschiedenis.”

Dezelfde intuïtie
Wat echter nog niet duidelijk is, is of mensen in andere tijden en culturen hetzelfde doel hebben met deze twee typen foto’s. “Dus interessant vervolgonderzoek zou zijn om te kijken of mensen in andere culturen ook intuïtief foto’s vanuit de eerste persoon maken om hun eigen fysieke ervaring vast te leggen terwijl ze derdepersoonsfoto’s nemen om de grotere betekenis van een gebeurtenis vast te leggen”, besluit Niese.

Bronmateriaal

"Picturing Your Life: The Role of Imagery Perspective in Personal Photos" - Social Psychological and Personality Science
Interview met hoofdonderzoeker Zachary Niese van de University of Tübingen
Afbeelding bovenaan dit artikel: Gpoint Studio

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd