Het beest krijgt een slordige 77 miljoen jaar na zijn dood een diagnose: hij leed aan een agressieve vorm van botkanker.
Kanker is niet alleen een hedendaagse ziekte. Miljoenen jaren terug konden dieren het ook al onder de leden krijgen. Onderzoekers hebben namelijk een agressieve vorm van kanker ontdekt bij een dinosaurus. De bevindingen zijn gepubliceerd in het vakblad The Lancet Oncology
Fossiel
De fossiele resten van de betreffende dinosaurus werden al in 1989 in het Provinciaal dinosauruspark in de Canadese provincie Alberta opgegraven. Paleontologen bleken de overblijfselen van een heuse Centrosaurus apertus te hebben aangetroffen; een gehoornde dinosaurus die zo’n 76 tot 77 miljoen jaar geleden over de aarde struinde. Hun oog viel toen al op het vrij merkwaardige gevormde kuitbeen. Maar dit werd afgedaan als slechts een misvorming van het bot, dat waarschijnlijk een genezende breuk vertegenwoordigde.
Diagnose
Een nieuw onderzoeksteam liet het hier echter niet bij zitten en besloten de onderste steen over dit bijzondere bot boven te krijgen. Met behulp van moderne medische technieken werd het onderzoek door een omvangrijke groep specialisten en experts voortgezet. Het team bestudeerde het gefossiliseerde bot van top tot teen en benaderde de casus op dezelfde manier als dat ze bij een hedendaagse menselijke patiënt met een onbekende tumor zouden doen. En nu, tientallen miljoenen jaren na zijn dood, krijgt de dinosaurus toch nog een solide diagnose: het beest leed aan een agressieve vorm van botkanker.
Om precies te zijn leed de dinosaurus aan osteosarcoom, een kwaadaardige bottumor. Karakteristiek van deze tumor is dat de kankercellen zogenaamd botschors produceren. Osteosarcoom is bij de mensen de meest voorkomende bottumor en komt voornamelijk bij jongvolwassenen voor; de leeftijdspiek ligt tussen de 10 en 25 jaar. Vaak wordt deze kankervorm in de bovenarm of rond de knie aangetroffen, in de buurt van de groeischijf.
Nadat het bot zorgvuldig was onderzocht, legden de onderzoekers het vervolgens onder de CT-scanner. Daarna sneden ze het bot in dunne plakjes die ze onder de microscoop bekeken. Met behulp van driedimensionale reconstructie-technieken, slaagden de onderzoekers erin om de groei van de kanker door het bot heen te visualiseren. Om de diagnose te bevestigden, vergeleken de onderzoekers het fossiel tevens met een normaal kuitbeen van een dinosaurus van dezelfde soort en een menselijke patiënt met osteosarcoom. En dit leidde tot de onomstotelijke conclusie dat de dinosaurus inderdaad leed aan een vergevorderde kanker die mogelijk ook al andere organen was binnengedrongen.
Zeldzaam
De bevindingen zijn uitermate zeldzaam. Het is bovendien voor het eerst dat een dinosaurus wordt gediagnosticeerd met botkanker. “Het thuisbrengen van een kwaadaardige tumor zoals deze bij de dinosaurus was lange tijd onmogelijk,” zegt onderzoeker Mark Crowther. “Het stellen van een diagnose vereist medische expertise en meerdere analyses. Maar in onze studie hebben we de onmiskenbare tekenen van vergevorderde botkanker aangetroffen bij een 77 miljoen jaar oude gehoornde dinosaurus – de eerste in zijn soort. Het is een opwindende ontdekking.”
Overigens blijkt dat de dinosaurus waarschijnlijk niet aan de ziekte is overleden. De fossiele overblijfselen werden namelijk gevonden naast de resten van tientallen soortgenoten. De onderzoekers denken dan ook dat de kudde overvallen werd door een overstroming. Wel zou de tumor zijn weerslag hebben gehad op de dinosaurus. “De kanker heeft de dinosaurus waarschijnlijk aanzienlijk verzwakt,” vertelt David Evans. “Bovendien maakte het hem kwetsbaar voor de roofzuchtige tyrannosaurussen uit die tijd. Het feit dat deze zieke, plantenetende dino in een grote, beschermde kudde leefde, heeft er mogelijk voor gezorgd dat hem een langer leven beschoren was dan normaal het geval is met zo’n akelige ziekte.”
