Achterwerk van dinosaurussen begint geheimen prijs te geven

Wetenschappers zijn er voor het eerst in geslaagd om de nog altijd raadselachtige cloaca van een kleine dinosaurus te reconstrueren.

Ondertussen weten we steeds meer over de roofzuchtige dinosaurussen en vriendelijke reuzen die tijdens de prehistorie over de aarde slenterden. We weten welke soorten dino’s er bestonden, hoe ze leefden en soms ook hoe ze er precies uitzagen. Tenminste, tot op zekere hoogte. Want het achterwerk van de dinosaurus? Daar was nog veel over onbekend. Tot nu.

Reconstructie
Onderzoekers zijn er in een nieuwe studie voor het eerst in geslaagd om een reconstructie te maken van een dinosaurus’ cloaca. Dit is de opening in het lichaam van sommige dieren die zowel gebruikt wordt voor ontlasting, urine en genitale afscheiding (zoals bijvoorbeeld eieren). Kortom, het orgaan behoort dus zowel tot de geslachtsorganen als tot het uitscheidingsstelsel. Hoewel de meeste zoogdieren voor deze functies verschillende openingen hebben, beschikken de meeste gewervelde dieren over een cloaca.

Uiterlijke kenmerken
Dankzij verschillende studies weten we onderhand steeds meer over de uiterlijke kenmerken van verschillende dinosaurussen. Zo is bekend dat er gevederde exemplaren bestonden, maar ook geschubde en gehoornde. In enkele gevallen weten we zelfs wélke kleur een betreffende dino had. Maar over het achterwerk van dinosaurussen was veel minder bekend. De fossiele resten van een kleine dinosaurus – ter grootte van een labrador – genaamd Psittacosaurus, schept nu echter meer duidelijkheid.

De bestudeerde fossiele overblijfselen van Psittacosaurus. Afbeelding: Jakob Vinther, University of Bristol and Bob Nicholls/Paleocreations.com 2020

“Ik merkte de cloaca enkele jaren geleden op, nadat we de kleurpatronen van de betreffende dinosaurus hadden gereconstrueerd,” herinnert Jakob Vinther zich. De onderzoekers besloten de cloaca van de Psittacosaurus te reconstrueren en vervolgens te vergelijken met die van moderne, gewervelde, op het land levende dieren. “Het duurde echter wel even voordat we klaar waren,” aldus Vinther. “Niemand heeft zich tot nu toe namelijk om de cloaca van levende dieren bekommerd, dus het was grotendeels onontgonnen terrein.”

Geheimen
Maar nu begint het achterwerk van dinosaurussen geheimen prijs te geven. “Ze zijn vrij onopvallend,” licht onderzoeker Diane Kelly toe. “We kwamen erachter dat de cloaca er in veel verschillende groepen tetrapoden (viervoeters, red.) anders uitziet. Maar in de meeste gevallen geeft het niets bloot over het geslacht van een dier. Die onderscheidende kenmerken zijn weggestopt in de cloaca. En die zijn helaas in het bestudeerde fossiel niet goed bewaard gebleven.”

Boven: close-up van de bestudeerde cloaca van Psittacosaurus. Onder: de reconstructie van de betreffende cloaca. Afbeelding: Study authors

Hoewel de cloaca uniek qua uiterlijk is, vertoont het wel kenmerken die doen denken aan die van hedendaagse alligators en krokodillen. Op zich ook niet zo verrassend, aangezien zij nauwverwante, nog levende familieleden van dinosauriërs zijn.

Melanine
De onderzoekers ontdekten bovendien dat er om de cloaca heen veel melanine zit; een stofje dat de huid van kleur voorziet. En dat is interessant. Het betekent namelijk dat de dinosaurus zijn cloaca mogelijk gebruikte om mee te pronken, vergelijkbaar met hoe hedendaagse bavianen en sommige broedende salamanders dat doen. Daarnaast speculeert het team dat de grote, lobben aan weerszijden van de cloaca mogelijk muskus-achtige geurklieren herbergden, net zoals sommige levende krokodillen nog steeds hebben.

De bevindingen uit de studie onthullen veel nieuwe informatie over het achterwerk van de dinosaurus. “Het was absoluut geweldig om de kans te hebben gehad om één van de laatst overgebleven kenmerken waarover we eigenlijk nog niets wisten, te reconstrueren,” stelt onderzoeker Robert Nicholls. Daarnaast weten we nu dat in ieder geval sommige dinosaurussen hun cloaca gebruikten om bepaalde signalen op een ander over te brengen. “Dit geeft onderzoekers de vrijheid om te speculeren over een hele reeks plausibele interacties wanneer een dinosaurus de ander het hof probeerde te maken,”stelt Nicholls. “Het is echt een game-changer!”

Bronmateriaal

"All-purpose dinosaur opening reconstructed for first time" - University of Bristol (via EurekAlert)

Afbeelding bovenaan dit artikel: Bob Nicholls/Paleocreations.com 2020

Fout gevonden?

Voor jou geselecteerd