Aardwormen vormen ‘kuddes’ en maken als groep de beslissingen. Dat blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. De wormen communiceren en beïnvloeden elkaar door aanrakingen. Zo wordt bijvoorbeeld ook besloten om als één groep in dezelfde richting te reizen.
De onderzoekers bestudeerde de aardworm eisenia fetida. “Onze resultaten wijzigen de bestaande visie dat aardwormen geen sociaal gedrag vertonen,” meent onderzoeker Lara Zirbes. “We kunnen het gedrag van de aardworm vergelijken met dat van een kudde of zwerm.”
Groepsvorming
De onderzoekers wilden eigenlijk bestuderen hoe aardwormen met andere dieren in de grond communiceerden, omdat die contacten heel belangrijk zijn voor de ecologische rol van de aardworm. Maar ze ontdekten al snel dat de diertjes ook onderling ‘babbelden’. “Tijdens experimenten merkte ik op dat aardwormen wanneer ze uit de grond kwamen regelmatig clusterden en samen een compacte vorm aannamen.”
Samen beslissen
Om te achterhalen wanneer de wormen communiceerden, namen de onderzoekers veertig aardwormen en zetten deze in een centrale kamer met twee gelijke uitgangen. Vervolgens kregen de diertjes 24 uur de tijd om een keuze te maken. Na dit experiment dertig keer herhaald te hebben, bleken de wormen elke keer allemaal in één kamer samen te komen. “We merkten op dat aardwormen die de centrale kamer verlieten ook de keuze van de andere aardwormen beïnvloedden.”
Aanraken
In een tweede experiment werd gekeken hoe de dieren onderling communiceerden: met hun chemische signalen of door aanraking. De onderzoekers plaatsten een worm in een met aarde gevuld doolhof waarin twee routes naar voedsel leidden. Nadat de worm zijn keuze had gemaakt, plaatsten de onderzoekers een tweede worm in het doolhof. Deze bleek keer op keer geheel willekeurig een keuze te maken en volgde dus niet zijn voorganger. Maar wanneer twee wormen samen in het doolhof werden geplaatst, volgden ze elkaar in tweederde van alle gevallen.
De onderzoekers schatten – op basis van een model – dat aardwormen door middel van aanraking maximaal 40 anderen tegelijkertijd kan beïnvloeden. De verwachting is dat ook andere soorten aardwormen dit sociale gedrag vertonen. Uit nader onderzoek moet blijken waarom de aardwormen ervoor kiezen om groepen te vormen. In het geval van de eisenia fetida kan het iets te maken hebben met de proteïnes en vloeistoffen die de diertjes uitscheiden om zich te beschermen tegen bacteriën en schadelijke aarde. Door in een groep te reizen worden deze hoeveelheden proteïnes en vloeistoffen groter en is de bescherming wellicht ook beter.
