Wetenschappers zijn het roerend eens: er bestaat nog altijd een opwarmende trend.
Na twee opeenvolgende jaren (2019 en 2020) die in de top drie warmste jaren ooit belanden, was de aarde in 2021 ietsje koeler. Maar niet veel. Volgens onafhankelijke analyses van NOAA’s National Centers for Environmental Information (NCEI) en NASA is 2021 op de zesde plaats op de lijst van warmste jaren ooit geëindigd.
Temperatuur
De gemiddelde mondiale temperatuur op aarde lag afgelopen jaar zo’n 1,1 graden Celsius hoger dan aan het begin van de industriële revolutie. Bovendien was het in 2021 zo’n 0,84 graad Celsius warmer dan gemiddeld in de 20e eeuw. 2021 was het 45e achtereenvolgende jaar (sinds 1977) dat de wereldwijde temperatuur boven het 20e-eeuwse gemiddelde uittorende. De jaren 2013 tot 2021 behoren daarnaast allemaal tot de tien warmste jaren ooit.
Onderzoekers concluderen dat het in 2021 ietsje koeler was dan in de twee voorgaande jaren. Maar we moeten niet te vroeg juichen. Deskundigen benadrukken namelijk dat veel factoren van invloed zijn op de gemiddelde temperatuur in een bepaald jaar. Afgelopen jaar kregen we bijvoorbeeld te maken met een kortstondige La Niña. Zonder dit natuurverschijnsel was de wereldwijde temperatuur waarschijnlijk zo’n 0,03 graden Celsius hoger uitgevallen.
Op vier na warmste jaar ooit
Hoewel 2021 volgens NOAA en NASA het zesde warmste jaar ooit was, houdt Copernicus er een iets andere berekening op na. Op basis van iets andere methoden komen zij tot de conclusie dat 2021 het op vier na warmste jaar was. Dit verschil doet volgens deskundigen niets af aan de cruciale boodschap. En die luidt dat er nog altijd een opwarmende trend zichtbaar is.
“De complexiteit van de verschillende analyses doet er niet toe, omdat de signalen zo sterk zijn,” zegt Gavin Schmidt, directeur van de AIVD, NASA’s toonaangevende centrum voor klimaatmodellering en onderzoek naar klimaatverandering. “De uitkomst is hetzelfde omdat de trend zo groot is.”
De temperatuur op aarde varieert elk jaar vanwege de vele interacties tussen land, lucht en oceaan. Deze complexe wisselwerkingen beïnvloeden het weer en de temperaturen regionaal en globaal. Zoals gezegd had de La Niña in 2021 een koelend effect, al was deze overigens niet voldoende om de opwarming van de aarde af te remmen. Wetenschappers vermoeden dat de verkoelende invloed van de La Niña ook nog in 2022 zal doorgalmen. Maar kijken we naar de lange termijn, dan zien we dat de mondiale temperatuur stijgt. En wel in een tempo dat de planeet in millennia niet heeft meegemaakt. Kortom, hoewel weercycli de temperatuur gedurende korte termijn kunnen beïnvloeden, zijn de opwarmingstrends nog steeds overduidelijk en groeiend.
Deze opwarmingstrend over de hele wereld is te wijten aan menselijke activiteiten. Zo pompen wij veel koolstofdioxide en andere broeikasgassen de atmosfeer in, waardoor de aarde opwarmt. Voorlopige analyse van satellietgegevens suggereren dat de atmosferische CO2-concentratie ook in 2021 is toegenomen. Het gemiddelde voor 2021 is volgens de onderzoekers 414.3 ppm. De maand met de hoogste CO2-concentratie was april 2021, toen het wereldwijde maandgemiddelde de 416,1 ppm bereikte.
Geen toekomstmuziek
Het betekent dat klimaatverandering allang geen toekomstmuziek meer is. Zo zien we nu al de verstrekkende effecten ervan. Denk aan de afname van Arctische zee-ijs, smeltende ijskappen en gletsjers, de stijgende zeespiegel, hevigere hittegolven en bosbranden, veranderende leefgebieden van planten en dieren en verschuivende migratiepatronen. Bovendien warmt het noordpoolgebied momenteel zo’n vier keer sneller op dan de rest van de wereld en kwijnt het zee-ijs in deze regio met maar liefst 13 procent per decennium weg.
De gevolgen ervan in 2021
Uit satellietgegevens blijkt dat de oceaan in een ongekend tempo opwarmt. In 2021 werden bijvoorbeeld de hoogste oceaantemperaturen en de hoogste wereldwijde zeespiegel ooit gemeten. Bovendien zagen we afgelopen jaar hoe overtollige hitte in de oceaan en de atmosfeer vaak verwoestende en soms onverwachte rampen in verschillende delen van de wereld veroorzaakte.
Australië, Europa en Azië hadden bijvoorbeeld te maken met historische overstromingen, veroorzaakt door recordbrekende hoeveelheden intense regenval. De Verenigde Staten werd overvallen door immense bosbranden en hittegolven en orkaan Ida zorgde van Louisiana tot New York voor veel schade.
De wetenschap laat dan ook geen ruimte voor twijfel. “Klimaatverandering is de existentiële bedreiging van onze tijd,” aldus NASA-topman Bill Nelson. “Acht van de tien warmste jaren op onze planeet vonden plaats in het laatste decennium; een onbetwistbaar feit dat de noodzaak onderstreept van gedurfde actie om de toekomst van ons land – en de hele mensheid – veilig te stellen.”
