Prostaatkanker is de meest voorkomende kankersoort bij mannen. Jaarlijks overlijden 3000 mannen in Nederland aan de ziekte. Over de oorzaken tasten wetenschappers grotendeels in het duister. Nu blijkt er een link met pesticiden.
Maar liefst 22 soorten landbouwgif worden in de Verenigde Staten consistent in verband gebracht met prostaatkanker. Vier van deze pesticiden zijn ook gelinkt aan sterfte door de ziekte.
300 pesticiden
De onderzoekers van Stanford University zijn grondig te werk gegaan. Ze onderzochten bijna 300 verschillende soorten pesticiden op hun verband met prostaatkanker. Hierbij werd rekening gehouden met een vertraging van tien tot achttien jaar tussen blootstelling aan pesticiden en de diagnose prostaatkanker, omdat de meeste typen prostaatkanker erg traag groeien.
De wetenschappers vergeleken daarom cijfers over pesticidengebruik van 1997 tot 2001 met prostaatkankergevallen tussen 2011 en 2015. De jaren 2002-2006 werden vergeleken met het voorkomen van prostaatkanker tussen 2016 en 2020.
In 2023 kregen 14.562 mannen in Nederland de diagnose prostaatkanker. Ruim 90 procent is ouder dan 60 bij de diagnose. De ziekte is goed behandelbaar. Na tien jaar is ruim 80 procent nog in leven. Toch overlijden jaarlijks nog 3000 mannen aan de ziekte, ongeveer evenveel als er vrouwen aan borstkanker sterven. Over de oorzaken is nog veel onduidelijk. Mogelijk vergroot een ongezonde leefstijl de kans op de ziekte, met name roken en overgewicht.
Van de 22 pesticiden die een directe relatie hadden met prostaatkanker zijn er drie al eerder met de ziekte in verband gebracht. Een van die gifstoffen is 2,4-D, een van de meest gebruikte pesticiden in de Verenigde Staten. De negentien andere stoffen die niet eerder met prostaatkanker in verband zijn gebracht, zijn tien herbiciden, diverse fungiciden en insecticiden, en een bodemontsmettingsmiddel.
Toch kankerverwekkend
Maar dat is nog niet alles. Vier pesticiden werden ook gekoppeld aan sterfte door prostaatkanker. Het gaat om drie herbiciden, namelijk trifluralin, cloransulam-methyl en diflufenzopyr, en één insecticide: thiamethoxam. Alleen trifluralin wordt door de Amerikaanse milieuautoriteit EPA geclassificeerd als ‘mogelijk kankerverwekkend bij mensen’, de andere drie worden zelfs als ‘waarschijnlijk niet-kankerverwekkend’ of ‘bewezen niet-kankerverwekkend’ beschouwd.
“Dit onderzoek benadrukt hoe belangrijk het is om omgevingsfactoren te onderzoeken, zoals pesticidengebruik, om mogelijk enkele geografische variaties in het voorkomen van en de sterfte aan prostaatkanker in de Verenigde Staten te verklaren”, aldus hoofdonderzoeker Simon John Christoph Soerensen van de Stanford University School of Medicine. “Door voort te bouwen op deze bevindingen kunnen we risicofactoren voor prostaatkanker beter identificeren en het aantal mannen dat door deze ziekte wordt getroffen verminderen”, klinkt het tot besluit.
We hebben al eerder geschreven over de gezondheidsrisico’s van pesticiden, maar daarbij ging het vooral om het gevaar voor boeren die ermee werken en omwonenden. Zo wordt het omstreden glyfosaat – onlangs weer voor tien jaar goedgekeurd in de EU – al langer in verband gebracht met parkinson. De ziekte komt bijvoorbeeld relatief veel voor bij Franse boeren, die het gif rondspuiten in hun wijngaard. Parkinson is zelfs door de Franse overheid officieel erkend als ziekte veroorzaakt door landbouwgif. Volgens eerder Amerikaans onderzoek is er ook een verhoogde kans op kanker. “In onze studie hebben we ontdekt dat het effect van landbouwpesticiden op sommige vormen van kanker vergelijkbaar is met het effect van roken”, zei onderzoeker Isain Zapata van de Rocky Vista University in Colorado destijds. “Het verhoogde risico op kanker door landbouwpesticiden is uiteraard groter naarmate je dichter bij de gebieden woont waar ze worden gebruikt. Voor bepaalde regio’s met een hoge productiviteit is het risico vrij aanzienlijk”, aldus Zapata eerder tegen Scientias.nl.
Ook schreven we over een onderzoek dat pesticiden linkt aan doodgeboorte. Zwangere vrouwen die in de drie maanden voor ze zwanger raken of in het eerste trimester van hun zwangerschap op minder dan een halve kilometer van plekken wonen waar boeren pesticiden, zoals organofosfaten spuiten, lopen waarschijnlijk een verhoogd risico op doodgeboorte.
