Alleen 2015 en 2016 waren – beiden door toedoen van El Niño – warmer.
Die voorzichtige voorspelling doet de World Meteorological Organization (WMO) vandaag op basis van wat deze in de periode tussen januari en oktober 2017 heeft gemeten. In die periode bleek de wereldwijde gemiddelde temperatuur ongeveer 1,1 graden Celsius hoger te liggen dan in pre-industriële tijden. En daarmee lijkt 2017 af te stevenen op een topnotering in het lijstje met ‘warmste jaren ooit’. Zoals het er nu naar uitziet, eindigt 2017 op de derde plaats, achter 2016 (plek 1) en 2015 (plek 2). “Hoewel 2017 niet het warmste jaar ooit gemeten is, is het nog steeds warmer dan elk ander jaar voor 2015,” benadrukt onderzoeker Blair Trewin.
Zonder El Niño
Bovendien moeten we opmerken dat de hoge temperaturen van 2015 en 2016 deels te herleiden zijn naar El Niño. Het betekent dat 2017 waarschijnlijk het warmste jaar ooit gemeten is waarop El Niño geen invloed heeft uitgeoefend. “Zelfs zonder El Niño-boost lijkt 2017 één van de warmste jaren ooit gemeten te worden,” stelt onderzoeker Andrew King (niet betrokken bij het rapport van de WMO). “Dit jaar past in de opwarmende trend die we op lange termijn zien en die in het komende decennium of de komende twee decennia tot nog meer warme jaren zal leiden. Er is nu sprake van iets meer dan 1 graad opwarming door toedoen van een door mensen veroorzaakte klimaatverandering en zelfs als we de doelstellingen van het Parijse klimaatakkoord halen, kunnen we in de toekomst vaker, intensere extreme weersomstandigheden verwachten, in het bijzonder hittegolven. In dat opzicht biedt 2017 ons een kijkje in onze warmere toekomst.”
Extremen
Want 2017 was een jaar van extremen, zo benadrukt ook Trewin. “In 2017 zagen we recordbrekende hittegolven in Chili, het Middellandse Zeegebied, het zuidwesten van Azië en Californië, maar ook aanhoudende droogte in Oost-Afrika en vernietigende overstromingen op het Indisch subcontinent en een heel actief orkaanseizoen in het noorden van de Atlantische Oceaan.”
Waarschuwing
Veel onderzoekers zien in de nieuwe cijfers van de WMO een grote waarschuwing. “Het is zeer veelzeggend dat de temperaturen nog niet naar het niveau van voor de El Niño – die nu al 1,5 jaar ten einde is – zijn teruggekeerd,” vindt Pep Canadell, eveneens niet betrokken bij het rapport van de WMO. Volgens hem is duidelijker dan ooit dat mensen met het klimaatsysteem aan het rommelen zijn “aangezien de wereldwijde temperatuur blijft stijgen in reactie op de uitstoot van broeikasgassen”.
Volksverhuizingen
De WMO ziet het net zo en waarschuwt in het rapport voor de gevolgen die hogere temperaturen hebben. Extreme weersomstandigheden bedreigen bijvoorbeeld de voedselzekerheid van miljoenen mensen. Ondertussen vormen hittegolven een bedreiging voor de volksgezondheid. En leiden overstromingen en heftige stormen tot complete volksverhuizingen: in 2016 alleen al zouden zo’n 23,5 miljoen mensen tijdens extreme weersomstandigheden van huis en haard verdreven zijn. “Deze resultaten onderschrijven de stijgende risico’s die mensen, economieën en het leven op aarde lopen als we geen zicht houden op de doelstellingen en ambities van het Parijse klimaatakkoord,” stelt Patricia Espinosa, namens de VN.
Want dat het rapport van de WMO vandaag verschijnt, is natuurlijk geen toeval. Vandaag start namelijk de klimaattop in Bonn. En tijdens deze klimaattop zullen de beloftes uit het akkoord van 2015 handen en voeten moeten krijgen. Het rapport van de WMO geeft regeringsleiders wellicht het benodigde duwtje in de rug.