Wereldwijd ligt de temperatuur dit jaar waarschijnlijk ongeveer 1,2 graden Celsius boven het pre-industriële temperatuurniveau.
2015 was recordbrekend warm. Maar dat record is nog maar net gevestigd of het dreigt alweer verpulverd te worden. Volgens de World Meteorological Organization lijkt het erop dat 2016 nog warmer wordt en dus als de nieuwe recordhouder de boeken in gaat.
Voorlopige gegevens wijzen erop dat de temperatuur dit jaar ongeveer 1,2 graden Celsius boven het pre-industriële niveau uitkomt. Wereldwijd lagen de temperaturen tussen januari en september 2016 0,88 graden Celsius boven de gemiddelde temperatuur (14 graden Celsius) die in de periode 1961-1990 werd gemeten.
Vele recordbrekende jaren
Met name in de eerste maanden van dit jaar vielen de temperaturen hoog uit. Dat was te wijten aan de krachtige El Niño, zo stellen onderzoekers. Maar ook in de maanden die volgden, bleven de temperaturen zodanig hoog dat een record binnen handbereik is. Als 2016 daadwerkelijk het warmste jaar ooit gemeten is, dan betekent dat dat zestien van de zeventien warmste jaren ooit gemeten in de 21e eeuw thuishoren.
Dit is anders
“Een ander jaar. Een ander record,” merkt Petteri Taalas, namens WMO op. “De hoge temperaturen die we in 2015 zagen, lijken door 2016 te worden verslagen. De extra warmte van de krachtige El Niño is verdwenen. De warmte door toedoen van klimaatverandering zet door. In delen van Arctisch Rusland lagen de temperaturen 6 tot 7 graden boven het gemiddelde op lange termijn. In veel andere Arctische en Sub-Arctische regio’s in Rusland, Alaska en noordwest-Canada lagen de temperaturen zeker 3 graden Celsius boven het gemiddelde. We zijn gewend om temperatuurrecords in fracties van graden te meten en dit is zo anders.”
Noordelijk halfrond
Meer dan 90 procent van het landoppervlak op het noordelijk halfrond en buiten de tropen kreeg te maken met temperaturen die minstens 1 graad Celsius boven het gemiddelde lagen. Op het zuidelijk halfrond waren de temperaturen minder extreem, maar toch kregen veel gebieden nog steeds te maken met temperaturen die meer dan 1 graad Celsius boven het gemiddelde lagen. Je moet dan onder meer denken aan het noordelijke deel van Zuid-Amerika, een groot deel van het zuidelijke deel van Afrika en het noordelijk en oostelijke deel van Australië. Het enige landoppervlak met temperaturen die lager waren dan gemiddeld maakt deel uit van subtropisch Zuid-Amerika (noord- en centraal-Argentinië, delen van Paragua en het laaggelegen deel van Bolivia). Ook in de grootste delen van de oceanen lagen de temperaturen hoger dan normaal. Het leidde tot verbleking van koraal. Bijvoorbeeld in het Great Barrier Reef.
Maar de hoge temperaturen hebben meer merkbare gevolgen. Zo werd er in maart dit jaar recordbrekend weinig zee-ijs op de Noordpool gemeten. En is de Groenlandse ijskap dit jaar wel heel vroeg begonnen met smelten. “Door klimaatverandering neemt de frequentie en impact van extreme gebeurtenissen toe,” stelt Taalas. “‘Eens in een generatie voorkomende’ hittegolven en overstromingen komen nu vaker voor. De zeespiegelstijging maakt ons kwetsbaarder voor stormvloeden die samenhangen met tropische cyclonen.” En in 2016 hebben we heel wat van die extreme weersomstandigheden de revue zien passeren. Zo was er orkaan Matthew in oktober. De orkaan richtte grootte schade aan op Haiti, in Cuba, op de Bahama’s en langs de oostkust van de VS. In Haiti vielen door toedoen van de orkaan zeker 546 doden. Overstromingen in China kostten aan 310 mensen het leven en overstromingen en aardverschuivingen in Sri Lanka werden meer dan 200 mensen fataal. Ook kregen diverse landen te maken met hittegolven die soms alle records verbraken. Zo werd in Phalodi op 19 mei de hoogste temperatuur die ooit in India werd gemeten, genoteerd: 51 graden Celsius. Op 21 juli werd in Mitribah (Koeweit) een temperatuur van 54 graden Celsius genoteerd, een dag later zag men in Basra (Irak) en Delhoron (Iran) temperaturen van respectievelijk 53,9 en 53 graden Celsius op de thermometer verschijnen. Ook kregen verschillende gebieden te maken met droogte. Zo kreeg het zuidelijke deel van Afrika voor het tweede jaar op rij te maken met een slecht regenseizoen. Het zal waarschijnlijk tot voedselschaarste leiden in de periode kort voor de oogst van 2017.
